Kelime’den başlayalım isterseniz. Arapçanın kelime ve kelam sözlerindeki k-l veya sadece l seslerinin peşine düşelim. Vaktiyle Moğolcadan Türkçeye de girmiş, fakat şimdi unutulmuş keleçi diye bir söz vardı; onun da anlamı “söz” idi. Arapça nere Moğolca nere? Yahut gelin, Azerbaycanlı kardeşlerimiz gibi söyleyelim: Arapça hara, Moğolca hara; gatır gele dırnah sala. “Söz” anlamına gelen kelam da keleçi de k-l seslerini taşıyor. Sadece l sesine baksak işi daha da ileri götürebiliriz. Fransızca lang (dil), İngilizce language. Türkçedeki til/dil kelimesini de söyleyeceğim ama oradaki l sesi çok eski bir ek. Yani til sözü ti-/de- fiilinden türemiş.
O zaman biz de oradan devam edelim, yani t sesinden. Türkçede timek/demek, Fransızcada dire (demek). Arapçada uzun a ile söylenen kale (dedi) yukarıdaki k-l’ye gider. Aslında “demek, dil, söz” anlamlarına gelen kelimeler birçok dilde ya k-l, ya t/d, ya da b/p/v seslerini taşıyor. Türkçenin çok eski bir sab kelimesi vardı, sonra sav biçimine döndü. Onun da anlamı “söz”. İngilizcede speak (konuşmak), speach (konuşma, söz), Farsçada zebân (dil), Arapça lisân, luga (dil, lehçe, kelime, sözlük).
Tesadüf mü? Birinden diğerine geçme mi? Dil biliminde üçüncü bir kavram var: Ses sembolizmi. Öyle sesler vardır ki birçok dilde aynı kavramları verir. En tipik örneği r sesidir. Birçok dilde tekrar, alışkanlık, süreklilik kavramlarıyla ilgili kelimeler yapar. Arapçanın kerre’si, tekrar’ı. Latin dillerinin bir işi tekrar yapmayı ifade eden re- ön eki (reorganizasyon, rekonstrüksiyon...), Türkçenin alışkanlık ifade eden geniş zaman eki (yazar, çizer...). Ses sembolizmine göre aynı seslerin birçok dilde benzer kavramları vermesi ilgili sesin özelliğinden kaynaklanıyor. Mesela r sesi dilin arka arkaya titremesiyle oluştuğu için titrek bir özelliğe sahiptir. Mesela ş sesinde bir ortaklık özelliği vardır. Arapça şirk, şirket, Türkçe işteş çatı eki (yazışmak, koşuşmak, vuruşmak...).
Devamı için: http://www.yenicaggazetesi.com.tr/kelimeler-ve-sesler-arasinda-34545yy.htm
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.