Ahmet Mithat Efendi'nin Kütüphanesi

Ahmet Mithat Efendi'nin Kütüphanesi
Dr. Öğr. Üyesi Özlem Nemutlu’nun “AHMET MİTHAT EFENDİ’NİN KÜTÜPHANESİ” adlı kitabı geçtiğimiz aylarda Dergah Yayınları’ndan çıktı.

“Hikaye ve Romanlarında Okuma Eylemi” alt başlığını taşıyan eser, “hace-i evvel”in eserlerinde yer alan “okur” karakterlere ve okuma eyleminin mahiyetine odaklanıyor.

19. Asır’da özellikle Tanzimat’la birlikte gelişen medenileşme projesinin bir gereği olarak Batı’yı tanımanın başlıca iki yolu vardır. Bunlardan birincisi doğrudan Avrupa’yı seyahat etmektir. Devrin aydınlarından ekonomik gücü el verenler şahsi olarak; resmi vazifesi olanlar ise devlet tarafından gönderilerek başta Paris olmak üzere çeşitli Avrupa şehirlerini görmek fırsatını bulurlar. Bunlar dışında kalanlar için, Batı medeniyetini tanımanın en yaygın ve ucuz yolu ise okumak ve devrin matbuatını takip etmek olmuştur. Bu durum, kitap okumanın aydınlar için önceki yüzyıllardan farklı bir öneme sahip olduğunu bizlere gösterir.

Tanzimat projesini benimseyen aydın yazarların önde gelenlerinden Ahmet Mithat Efendi, kendi faaliyet alanında projeyi gerçekleştirmek için, yazdığı çok sayıda eserle bir yandan kendini geliştirirken bir yandan da okur kitlesi yaratmanın peşine düşer. Bu amacı gerçekleştirmek üzere kurguladığı “okuyan kişilere” onun eserlerinde sıkça rastlarız. Hikaye ve romanlarında Müslüman-Gayrimüslim, erkek-kadın birçok kişiye okuma eylemi karakteristik bir özellik olarak yüklenir. Bu kişiler, eserlerin kurgularının düzenlenmesinde de farklı işlevlere sahip olurlar.

Özlem Nemutlu’nun çalışmasında yukarıda bahsettiğimiz kişilere ve onların okuduklarından hareketle hikaye ve romanlardaki okuma eyleminin mahiyetine odaklanılıyor. Eserin “Kimler Okuyor?” başlıklı ilk bölümünde, Ahmet Mithat Efendi’nin hikaye ve romanlarında yer alan “okuyan” kadın ve erkekler karşılaştırmalı biçimde, ayrıntılı bir incelemeye tabi tutulmuş. Bu tetkik sırasında karakterlerin dinlerinin, milletlerinin, okumayı seçtikleri eserlerin ve okuma biçimlerinin kurgu içinde hayat serüvenlerini nasıl şekillendirdiğini görüyoruz. Ahmet Mithat’ın serüvenlere verdiği nihayete göre hangi kişilerin, davranış ve okuma biçimlerinin idealize edildiğini; hangilerinin yaşanan devir için “makbul olmayan” şeklinde sunulduğunu çıkarmamız da mümkün oluyor.

İkinci bölüme “Neler/Kimler Okunuyor?” başlığı verilmiş. Burada Ahmet Mithat Efendi’nin hikaye ve romanlarındaki kişilere hangi eserleri okuttuğu, yerli ve yabancı hangi yazarların isimlerini zikretmelerini sağladığı anlatılırken; özellikle Batı ve Doğu edebiyatından adı geçen yazarların, şairlerin ve eserlerin Ahmet Mithat Efendi’nin düşünce dünyasının gelişiminde ne gibi rollerinin olduğu alt maddelerle irdelenmiş. Toplum mühendisi bir yazar olarak Ahmet Mithat Efendi’nin edebi eserler dışında kutsal kitaplar, tarih, coğrafya, felsefe, adab-ı muaşeret kitapları, seyahatnameler, gazete ve dergiler, makaleler, ansiklopediler ve sözlüklerden oluşan geniş bir yelpazeyi kişileri aracılığıyla okurlarına sunduğunu görüyoruz.

Ahmet Mithat Efendi’nin eserlerini okuyanların, onun şahsında Batılılaşma Dönemi Türk Edebiyatı’nın ilk dönemlerine ve 19. asrın okuma alışkanlıklarına farklı perspektiften bakmak isteyenlerin ilgi duyacağı, doyurucu bir çalışma.
Özlem Nemutlu, Ahmet Mithat Efendi’nin Kütüphanesi, Dergah Yayınları, İstanbul, 2018. 286 syf.

ÖZLEM NEMUTLU’NUN YAYIMLANAN DİĞER ESERLERİ:
1. Taaşşuk-ı Talât ve Fitnat, Şemsettin Sami (Metin Neşri), Özgür Yay., İstanbul: 2003.
2. Müşahedat, Ahmet Mithat Efendi” (Metin Neşri), Özgür Yay., İstanbul: 2006.
3. Aşka Dair, Halit Ziya Uşaklıgil (Metin Neşri), Özgür Yay., İstanbul: 2007.
4. Bir Hikaye-i Sevda, Halit Ziya Uşaklıgil (Metin Neşri), (Hanifi Aslan ile birlikte), Özgür Yay.,
İstanbul:2010.
5. II. Meşrutiyetten Cumhuriyetin İlanına İzmir’de Tiyatro, İzmir Kent Arşivi Kitaplığı: 2011.
6. Ahmet Metin ve Şirzat, Ahmet Mithat Efendi, (Metin Neşri), (Fazıl Gökçek ile birlikte), TDK, 2013.

A. Ömer Kiracı

Bu haber toplam 3234 defa okunmuştur
  • Yorumlar 0
    UYARI: Küfür, hakaret, rencide edici cümleler veya imalar, inançlara saldırı içeren, imla kuralları ile yazılmamış,
    Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.
    Bu habere henüz yorum eklenmemiştir.
Diğer Haberler
Tüm Hakları Saklıdır © 2012 Türkiye Yazarlar Birliği | İzinsiz ve kaynak gösterilmeden yayınlanamaz. Sitede yayınlanan yazıların sorumluluğu yazarlarına aittir.
Tel : 0312 232 05 71 - 72 | Faks : 0312 232 05 71-72 | Haber Scripti: CM Bilişim