Halit Payza'nın "Çöl Fedaisi Kuşçubaşı Eşref" romanı çıktı. (Tarihçi Kitabevi, 352 s.). Belge roman diyebiliriz.
Daha önce Philip H. Stoddard'ın "Kuşçubaşı Eşref, Hayber'de Türk Cengi" kitabını okumuştum. Stoddard, Kuşçubaşı Eşref'le bizzat görüşmüş ve hatıralarını dinlemiştir.
Ahmet Efe'nin keskin kaleminden çıkan "Kuşçubaşı Eşref-Efsaneden Gerçeğe" kitabı ise Teşkilât-ı Mahsusa'nın bu önemli ismine bir başka açıdan bakar.
Halit Payza'nın romanı Stoddard'ın kitabının muhtevasını da içine aldığı için ayrıntıya girmeyeceğim.
Burada dikkat çekmek istediğim bir husus var: "Çerkes" diye anılan birçok isim Osmanlı şahsında, kritik noktalarda hizmet vermişlerdir.
Kuşçubaşı Eşref Ubıh'tı. Enver Paşa'ya bağlı olarak Teşkilât-ı Mahsusa adına büyük işler başarmıştır. (Hatırlatırım: Enver Paşa, Orta Asya'ya çekildiğinde yanında Eşref'in kardeşi Hacı Sami vardı. Daha önce Orta Asya Türklerini teşkilâtlandırmak için gönderilen beş Türk'ün biri de Kuşçubaşı Hacı Sami idi.)
Eşref, İngilizlerin elindedir. Malta'ya sürülmektedir. Bir İngiliz subayıyla konuşuyor... Subay, İngilizleri nasıl bulduğunu sorar. O: "Ben evvel bievvel Osmanlıyım, ve Müslümanım. Dinim ve kanunum icabatı olarak ben bütün satveti ve güzelliği evvelâ kendi milletimde görürüm." der.
"Kendi milletim" dediği elbette Osmanlı'yı idame ettiren Türkler.
Sözü Ömer Seyfetin'e getireceğim. 1918'de Sebilürreşad dergisine gönderdiği bir kısa mektubu vereceğim. Sonra bu mektubu göndermesine sebep yazıdan bahsedeceğim (Bu mektubu hatırlatan Prof. Dr. Ali Birinci Hocamıza teşekkür ederim. Hoca, Türk Yurdu'nda, Mümtaz'er Tütrköne'ye bir müstehzî cevabı yayınlamıştır: "Ben Türküm cancağızım", Türk Yurdu, S. 259, Mart 2009. Prof. Dr. Mütaz'er Türköne mahpus. Cemaatçiliğe lanet okuduğu hâlde, muhalifliğinden mahpus. Bir "ilim adamı" boşu boşuna cezalandırılıyor.)
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.