Bilge Vezir Nizamülmülk 1000 Yaşında

TYB İzmir Şubesi, yıllardır hazırladığı programlarla mektep görevi yapmaktadır. Her hafta uzmanlar tarafından gündeme taşıdığı konular ile dinleyicilerine öğrenim, eğitim konusunda büyük hizmet vermektedir. Hedef kitle olarak yazar, şair ve kültür çalışanlarını aldığından genellikle konuları da ona göre seçmektedir. Bu konuların dinleyicileri belli kişiler olsa da TYB İzmir Şubesi hedefine varmış oluyor.

Doç. Dr. Erkan Göksu, Türk Ortaçağ tarihçisi olarak çalışmalarını da Selçuklular üzerinde yapmaktadır. Bu çalışmalarıyla da birçok karanlık noktayı aydınlığa çıkarmayı başarmıştır. Bilinmeyen çok konu aydınlanmış ve yanlış bilinenler de düzeltilmiştir. Bu çalışmaların ortaya çıkmasıyla Selçuklu Devleti tarihine yönelmeler başlamıştır. Böylece Türk tarihi parça parça ortaya çıkarılmaktadır.

Erkan Göksu, konuşmasında Selçuklu tarihi hakkında birçok konuya değindi. Bu sohbette daha çok Nizamülmülk dönemini ele aldı.

Mehmet Yazıcı kısa bir tanıtım konuşmasını yaptı. Sonra söz konuşmacıya verildi. “Selçuklular en önemli Türk Devletlerinden bir tanesidir. Bu güne kadar Selçuklu tarihi belli bir sınırın ötesine geçememiştir. Son zamanlarda bu döneme ilgi arttı. Selçuklu tarihi de gelişmeye başladı. Selçuklu tarihinde en çok merak edilen Nizamülmülk meselesidir. Bizim tarihimizde Türk devlet adamlarına karşı ön yargılı bir yaklaşım vardır. Bu özellik Osmanlı Devleti’nin son zamanlarında Türk olmayan devlet adamlarına karşı da olmuştur.” diyerek sohbete devam etti.

Nizamülmülk:

Nizamülmülk, 10 Nisan 1018 tarihinde Tus, İran‘da doğmuştur. Varlıklı olan babası sayesinde iki kardeşi ile birlikte, devrin en iyi şartları içinde yetiştirildi. Devlet işleri ve siyaset ilgisini çektikten sonra Horasan bölgesini dolaşmış ve burada bazı devlet adamlarının himayesine girmiştir.

1064 yılında Büyük Selçuklu devletinde vezir olarak atanan Nizamülmük, hem Alp Arslan hem de Melikşah döneminde görevlerde bulunmuştur.

Sultan Alp Arslan‘ın ölümüyle veliaht Melikşah‘ın tahta geçmesini sağlayıp, nizam ve âsâyişin korunmasında başarılı olmuştur. Sultan Melikşah, devletin idâresinde ona çok büyük ve geniş yetkiler vermiştir. Nizâmülmülk‘ün akıllı, tedbirli ve adâletli idâresi sâyesinde de, Melikşah‘ın saltanatı, aynı zamanda Büyük Selçuklu Devletinin de en parlak ve en şanlı devri olmuştur.

Nizamülmülk, 14 Ekim 1092 tarihinde Nihavend, İran’da 74 yaşında iken bir Haşhaşi tarafından zehirli bir hançer ile öldürülmüştür.

Nizamülmülk’ün yaptırdığı Bağdat Medresesi ve diğer medreseler (ki bunlar o zamanın en büyük üniversiteleriydi) dünyanın ilk üniversiteleri sayılmaktadır.

Nizamülmülk Uzun Yıllar Selçuklu Devletine Hizmet Ediyor:

Nizamülmülk, aristokrat bir ailenin çocuğu. O zaman çiftçi ailelerin çocuklarının okuduğuna pek rastlanmazdı. Genellikle bey, sultan, hanedan çocukları okur ve bunlar devlet işlerinde yerlerini alırlardı. Çok nadir istisnalar olabiliyor bazı çocuklarında devlet büyükleri farkına varıp alıp okutup devlet hizmetinde yer almasını sağlıyorlardı.

Nizamülmülk’ün ailesi ona iyi bir eğitim hizmeti sunmuştur. Daha yirmi yaşlarında Çağrı Beye gidiyor. O zaman Alp Aslan’ın mürebbiliğine tayin oluyor. Alp Aslan askerlik ustalığını babası Çağrı Beyden, Devlet geleneğini ise Nizamülmülk’den öğreniyor.

Alp Aslan, sultan olduktan sonra kısa zamanda çok önemli işler başarıyorlar. Nizamülmülk’e çok yetki veriyor ve güveniyor.

Nizamiye Medereselerinin kurulması Alp Aslan döneminde başlar. Bu proje Nizamülmülk’e aittir. Daha önce de medreseler kurulmuştu ama bunlar eğitimde yalnız ilahiyat dersleri değil millletler arası ilişkilere de yer verilir. Bu medreselerde yatılı kalınır ve ilk defa talebelere harçlık verilir.

Melikşah döneminde, Bâtıniler fitne hareketiyle Sultan ile vezirin arası açarlar. Nizamülmülk öldürüldükten kırk gün sonra Melikşah da öldürülür.

Türklerdeki devlet geleneğinde, o zamanki Türk Devletlerindeki uygulamalar ve Selçukluların bu yatırımlarının çok önemli payı vardır.

Katılımcılar:

TYB İzmir Şubesin'nde yapılan Kültür Sohbetine seçkin dinleyiciler katıldı. Bu konu çok ilgiyle izlendi. Soru cevap konusu da çok uzadı. Bundan sonraki sohbetlerde Nizamiye Medreseleri hakkında bir sohbetle açılmasına karar verildi. Katılımcılar arasında, Prof. Dr. Yavuz Akpınar, Saziment Duran, Doç. Dr. Erkan Göksu, Sezai Güneş, Doç. Dr. Selçuk Türkyılmaz, Ayhan Saltan, Ozan Semerci, Mehmet Yazıcı, Ahmet Çandır, Murat Güşan, Murat Şaşzade…

Erkan GÖKSU:

1976’da Malatya’nın Yeşilyurt ilçesinde doğdu. İlkokulu Yeşilyurt’ta, ortaokul ve liseyi Malatya’da okudu. 1998 yılında Erciyes Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü’nü bitirdi. 1999’da Kırıkkale Üniversitesinde önce İnkılap Tarihi okutmanı, ardından Tarih Bölümü Araştırma Görevlisi olarak çalışmaya başladı. 2004 yılında Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü’nde hazırladığı Türk Kültüründe Silah konulu tezle Yüksek Lisans’ını, 2008 yılında da Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Ortaçağ Tarihi Anabilim Dalı’nda hazırladığı Türkiye Selçuklularında Ordu konulu tezle doktorasını tamamladı. 2009 yılında Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Ortaçağ Tarihi anabilim dalına Yard. Doç olarak atandı. 2013 yılında Ortaçağ Tarihi doçenti unvanını aldı. 2015 yılı içerisinde altı ay süre ile Ardahan Üniversitesi İnsani İlimler ve Edebiyat Fakültesi Tarih bölümünde görev yaptı. Aynı yıl içerisinde Dokuz Eylül Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü’nde çalışmaya başladı. Hâlen aynı görevde bulunan Göksu, evli ve iki çocuk babasıdır.

2011 yılında Türk Tarih Kurumu 80. Yıl Bilim ve Teşvik Ödülü’ne, 2012 yılında ise Türk Ocağı 100. Yıl Ziya Gökalp İlim Teşvik Armağanı’na lâyık görülen Erkan Göksu’nun, başta Selçuklu tarihi olmak üzere Ortaçağ Türk tarihinin muhtelif konuları hakkında yazılmış birçok kitabı, tercümeleri ve bilimsel dergilerde yayınlanmış çok sayıda makalesi bulunmaktadır.