Hüseyin Yağmur: Lozan Görüşmelerinde Neler Yaşandı?

Bize gelince, murahhas heyetimizin ne reisi ve ne de azaları hâriciyede bulunmuş, Avrupa diplomatlarını tanımış zevat değildi. Malî, iktisadî ve siyasî mütehassıs telâkki ettiğimiz memurlarımızın mühim bir kısmı da Osmanlı hükümeti ve kapitülâsyonların tesiri altında yetişmiş kimselerdi.

 Dönemin Meclis Başkanı Ali Fuat Cebesoy Lozan Görüşmelerine gönderilen heyet konusunda yaşanan olayları şöyle anlatır: Türkiye Büyük Millet Meclisinin ekseriyeti, sulh konferansına gidecek heyetimizde baş murahhas olarak İcra Vekilleri Heyeti Reisi Hüseyin Rauf Bey'i görmek istiyordu. Rauf Bey Avrupa'da da tanınmış, tecrübeli, malûmatlı, lisana âşinâ ve kıymetli bir devlet ve siyaset adamımızdı. Heyet azası olarak da Hariciye Vekili Yusuf Kemal Bey'le Sıhhiye Vekili Rıza Nur Bey düşünülüyordu. (Cebesoy,2007:157)

 (…) Murahhaslarımız, millî sulh dâvamızı bir an evvel halletmek emeliyle ve o kadar iyi niyetlerle Lozan'a gitmişlerdi ki daha konferans başlamadan karşı taraf diplomatlarıyla temasa gelir gelmez hayal sukutuna uğramışlardı. Temas ve müzakerelerde bulundukları Avrupa heyetlerinin, murahhas ve memurlarının şahsiyet ve hüviyetlerine dair pek az malûmatları vardı. Bu yüzden müzakere ve münakaşa sıralarında aynı zihniyet ile görüşmelerine imkân bulamamışlardı.Esefle kaydetmeliyim ki Osmanlı hâriciyesinden Ankara hâriciyesine Avrupa diplomat ve Hariciye memurlarının emperyalist ve müstemlekeci zihniyetleri hakkında da hiç bir şey devredilmemiş ve malûmat verilmemişti. Bizimkiler Lozan'da tam mânasıyla kendileri için meçhul olan bir âlem ile karşılaşmışlardı. (Cebesoy,2007:275)

 Sonradan Ankara'ya ABD Büyükelçisi olarak gönderilen Lozan'daki ABD Delegesi Grew, anılarında bu durumu şöyle anlatır: «İsmet, gâlip bir devleti temsil etmekteydi, fakat ona yenilmiş bir düşman gibi davranılıyordu. Konferansın düzenlenmesinde Türk Delegasyonuna hiçbir önem verilmiyordu.  İsmet Paşa, Konferansa önceden çağrılanların dışında bir ülkenin çağrılmasını istedi. Reddedildi. Başlıca komisyonlardan birinin başkanlığının Türkiye'ye verilmesini istedi. Reddedildi. “Genel Sekreter Türk olsun” dedi. Reddedildi. Türkiye'nin iki yerine üç delegeyle temsilini istedi. Reddedildi. Öteki istekler de bunun gibi reddedildi. Her istekten sonra Lord Curzon, öteki maddeye geçmekle yetiniyordu. (Avcıoğlu,1985:194) 

Öte yandan Lozan'da hükümet adına başmurahhas olan İsmet Paşa'nın hükümeti baypas ederek Mustafa Kemal ile doğrudan münasebetler kurması, Başbakan ve  Meclis  başta olmak üzere bir çok kişi ve kurumun tepkisini çekmiştir.

Devamı: http://www.yenisoz.com.tr/lozan-gorusmelerinde-neler-%C2%A0yasandi-%C2%A0-%C2%A0%C2%A0%C2%A0%C2%A0%C2%A0%C2%A0%C2%A0%C2%A0%C2%A0%C2%A0%C2%A0%C2%A0%C2%A0%C2%A0%C2%A0%C2%A0%C2%A0%C2%A0%C2%A0%C2%A0%C2%A0%C2%A0%C2%A0%C2%A0%C2%A0%C2%A0%C2%A0%C2%A0%C2%A0%C2%A0%C2%A0%C2%A0%C2%A0%C2%A0%C2%A0%C2%A0%C2%A0%C2%A0%C2%A0%C2%A0%C2%A0%C2%A0%C2%A0%C2%A0%C2%A0%C2%A0%C2%A0%C2%A0%C2%A0%C2%A0%C2%A0%C2%A0%C2%A0%C2%A0%C2%A0%C2%A0%C2%A0%C2%A0%C2%A0%C2%A0%C2%A0%C2%A0%C2%A0-makale-42908