DİLÂRA COŞKUN: OKUMANIN KLASİĞİ

Kitap, hemen başlarında Amerika'da gerçekleştirilen, yıllara yayılmış 'temel metinler okumaları'nı konu edinerek açılıyor. Doğan, burada okutulan kitapların değerlendirmesini yaparken, bu metinlerin içerisine İslam Dünyasının eserlerinin girmediğini belirtiyor ve ekliyor: "Bu 100 Kitap Batının zihnî birikiminin bir özeti olarak görülebilir." 

Bu eserlerinin neredeyse tamamının Türkçeye de çevrildiğini aktaran Doğan, Hasan Ali Yücel ile başlayan Klasikler yayınının "masum bir faaliyet" olarak nitelendirilemeyeceğini söylüyor. Şark-İslam Klasikleri'nin 1000 kadar klasik kitap içerisinde ancak 66 adet olduğu göz önünde bulundurulunca Doğan'ın iyi niyetli bir çaba olarak adlandırmayışı anlam buluyor.  

Dilimiz, musikimiz ve tezyini-plastik sanatlarımızın bütün islam dünyasında birlik-bütünlük sağlayıcı özellikte iken bu geçişkenliğin yok edilişini söz konusu ediyor. 

Okumanın klasiği

Doğan, Türk Edebiyatı için bir klasikler tasnifi yapılamamasının eksikliğini anlatırken, geçmişte, herhangi bir ücra kasabada ümmi ama Fuzuli divanını ezbere bilen kişilere rastalabildiğini aktarıyor. Kaybettirilmeye çalışılan bu ortak 'dil'in bu ortak hafızanın (klasiklerin) önemine parmak basıyor. 

Mevlid'i Muhammediye'yi, Enverül aşıkin'i, Delail-i hayrat şerhi'ni, Hazreti Ali cenklerini, Köroğlu'nu okuyan - bilen halkın, sahip olduğu ortak değerlerin ortak hafızanın okumayanları da içerisine alacak nitelikte olduğunu aktarıyor.

Büyüklerimzin okumanın klasikleşmiş -olgunlaşmış-saflaşmış halini yaşattıkları böylece ortaya konmuş oluyor. 

Doğan kitapta cumhuriyet tarihinde 70'lerde başlayan 100 temel eser yayınlama teşebbüsüne de geniş yer veriyor. Yayınlanan listelerdeki eserleri ve isimleri ideolojik bir seçimle sıralanmış olarak gören Doğan, buna rağmen ve bu şartlar dahilinde ortaya çıkan kifayetsizliği de gözler önüne seriyor. Ahmet Haşim'i şiirleriyle değil de nesriyle listeye almak, Tanpınar'a Huzur ya da Saatleri Ayarlama Enstitüsü ile değil de Sahnenin Dışındakiler ile yer vermek bu kifayetsizliğin bir yansıması olarak değerlendiriliyor. 

Kitabın en dikkate değer bölümlerinden son bölüm ise, Muhasebe Yahut Hesaplaşma: Şiir, hikaye, roman ve fikirde 99'lar başlığını taşıyor. Bölüm 100 temel eserler listelerine nazire gibi ortaya konuş 99'lar listelerinden müteşekkil.

Bölümde TYB 1984 yıllığında da yer alan 99 şiir, hikaye, roman ve oyun eserleri yer alırken, Mustafa Aydoğan'ın hazırladığı 99 şiir kitabı, Necip Tosun'un hazırladığı 99 hikaye ve roman, Murat Erol'un hazırladığı 99 fikir eseri ile beraber hayli kabarık bir fikir eserleri listesi hazırlayan Süleyman Hayri Bolay da yer alıyor. 

Edebiyatımızda ve fikriyatımızda yer alan temel metinleri-klasikleri okumak isteyenlerin, sistemli bir okuma için ellerinde bulundurması gereken bu listeler, iyi birer yol gösterici vazife görüyor. 

Dilâra Coşkun