ELİF SÖNMEZIŞIK: 'NADİDE ESERLERLE MUHATAP OLMANIZ YASAKLANMIŞTIR!'

Memleketin geleceğe bırakacağı eserler/bilgiler/belgeler ve bugüne ne söyleyebildikleri konusunda bir endişe betimlemesi ve çare bulma çağrısıdır.

Dünyanın en meşhur sanat eseri nedir, diye sorsak Mona Lisa tablosu; en ünlü sanatçısı kimdir, diye sorsak Da Vinci cevabını almamız, küreselleşmeden nasibini almış her yerde neredeyse kesindir. Neredeyse öyledir, çünkü sanat ve sanatçı gündelik eğlenceliklere kurban gittiğinden beri fenomen ressam Da Vinci ile resimlerin primadonnası Mona Lisa'nın pabucuda nispeten dama atılmıştır. Başrol popülerliği dahi işe yaramamıştır.

Türkiye sırları içinde en meşhur sanatçımızı ve en meşhur sanat eserini sorsak alınacak cevap ne olabilir, sorusu daha büyük handikaplar taşır. Ki bu da bir yazıdan ziyade başlıbaşına bir külliyat konusudur. Ama neden handikaplarla boğuştuğumuz meselesine, kimi problemler üzerinden tahmin yürütebiliriz.

Süleymaniye Camii'ne bir sanat eseri olması yüzünden atfettiğiniz değer dolayısıyla gidip onunla selfie çekebilirsiniz çünkü onun camekânlar içine kilitlenemez, raflarda tozlandırılamaz bir büyüklüğü vardır. Tarihin izlerini taşıyan, binlerce irili ufaklı cami, mescit, türbe, hazire, köşk, yalı, sokak, çeşme vb eser ve koltuk altına sığamayacak ne kadar şaheser varsa temaşaya ve fotoğraflanmaya açıktır. Mikro düzeyde yaklaşıp incelemenizde de mani yoktur. Varsa bir sorun, görmeniz engellenemez…

Mona Lisa da öyledir… Koltuk altına sığamaz belki ama Paris'teki Louvre Müzesi'nde yüzlerce kişinin aynı anda seyredebileceği bir noktaya konumlandırılmış hâlde sergilenmekte olup en gelişmiş merceklerle görüntülenmiş, hem basılı yayınlar üzerinden hem de internet âleminde fotoğrafları ilgililerine, sanatseverlere, sanat araştırmacılarına ve sanatçılara bütün detaylarıyla sunulmuştur. Üstelik canınız isterse müzede Mona Lisa'yla bir selfie bile çekebilirsiniz.

Mona Lisa, artık hepimizi hem sanat eleştirilerinin başlıca konusu olmasıyla hem de bitmek tükenmek bilmeyen komplo teorileriyle bıktırmış olsa da dünya sanat otoritelerinin “yüksek sanat öznesi” olmaya devam eder.

Peki bizim 500 yıl öncesinden kalma, Mona Lisa'nın çağdaşı “yüksek sanat öznelerimiz” nelerdir? Buna sorulduğu anda cevap verebilecek Türkiye'de çok az kişi yaşar. Bunun için önce yüzünüzü, Osmanlı'nın 500 yıllık birikimini taşıyan Topkapı Sarayı'na döndürmeniz gerekir. Orada Kutsal Emanetleri ya da Hazine Koleksiyonu'ndaki nadide eşyaları, gidip görmüş veya bir vesile duymuş olanlar iyi bilirler. Ancak dünyanın en zengin minyatür koleksiyonuna ve 20 bin civarında nadide yazma esere sahip, Saray'daki 14 ayrı elyazmasından müteşekkil kütüphanenin birleşiminden oluşan, hem İslam hem de Batı coğrafyasının nadir elyazmalarını elinde tutan, Padişahların biricik kütüphanelerinde özenle tutulup dünya üzerinde tek nüsha eserleri birleştiren, cilt sanatı adına dünya çapında bin yıldan fazla süre zarfında hayat bulmuş sanat ekollerinin en yüksek ürünlerini barındıran kütüphanesinden çok az kişinin haberi vardır.

Ziyaretlerinizde, kütüphanenin en nadide parçalarını temaşa etme imkânınız yoktur. Teşhirdekiler onlar değildir. Sıradan bir vatandaş olarak, bir yazar ya da araştırmacı olarak, kitap sanatlarını icra eden bir sanatkâr olarak, sanat tarihi araştırmalarının rotasını klasik sanatlarımıza çevirmiş bir akademisyen olarak ve elbette ki lisans, yüksek lisans ve doktora öğrencisi olarak da temaşa etmenize imkân bulunmadığı gibi incelemenize yarayacak yüksek çözünürlüklü görsellerine de erişme ihtimaliniz zayıftır. Bu eğer mümkünse ücret mukabili gerçekleştiğinden incelediğiniz eser miktarına sınırlama getirmeniz gerekebilir. Kimi zaman da düşük çözünürlüklü fotoğraflara bakakalırsınız.

Devamı: http://www.yenisoz.com.tr/nadide-eserlerle-muhatap-olmaniz-yasaklanmistir-makale-41509