“EN DEĞERLİ DEVLET İNSANDIR”

Genç TYB üyelerinin katkıları ile “Genç Kahvede” gerçekleştirilen okumaların 26.10.2019  tarihindeki konuğu Türkiye Yazarlar Birliği Genel Başkanı Prof. Dr. Musa Kâzım Arıcan oldu.

Başkan Arıcan geçmişten günümüze insanların en önemli uğraş alanın ‘Politika’ olduğunu, politikanın kök itibari ile ‘polis’ten geldiğini ve Polis’in ise , Grekçe’de ‘şehir’ anlamına geldiğini söyledi.

Politikanın da bu anlamda şehir yönetimi ile alakalı olduğunu belirten Arıcan, “Şehir yönetimi, medine, medeniyet bunların hepsi şehir ve şehirliliğe işaret etmekte ve herkesin ortak paydasının olduğu yer anlamı taşımaktadır. Civilation da buradan gelmektedir. Şehir yönetimi, sivil yönetim demektir. Sivil olmak ne demektir? Sivil yani halkın içinde olan, görev başında olmayandır. Sivil ya da site içinde olmak demektir. Site bugün bir yerleşim yeri olarak kullanılmaktadır ancak kökü buraya dayanmaktadır. Herkesin ortak paydalarının olduğu bir yerdir.” diye konuştu.     

Ünlü düşünür Aristoteles’in politika anlayışına da vurgu yapan Arıcan sözlerini şöyle sürdürdü: “Aristoteles’in eğitim, yaşam, yasalar vs. her şeyin içine girdiği bir politika anlayışı var.. İnsan ‘Zoon Politikon’dur, yani politik bir hayvan, canlıdır der. Aristoteles' e göre her şey insanı ilgilendirmektedir. İnsan bu anlamda yasanın etkisi altında bir varlıktır. Vatandaş olmak, sitede olmak sizi toplum içinde yaşamaya, politikaya davet eder der. Bu anlamda Aristotales insanların cahiller tarafından yönetilmesine karşı çıkmaktadır. Öyle ki ‘’ Politika ile meşgul olmak istemeyen münevverleri, aydınları bekleyen korkunç bir son vardır ki o da, cahiller tarafından yönetilmektir.’’ der.

“Tarihte insanın hiçbir zaman tek başına yaşayamadığını,  birbirine muhtaç olduğunu ve medeni insan da birbiri ile etkileşimde olan insandır” diye konuşan başkan Arıcan, “Bu anlamda insanlığın en kadim, ilk mesleği politikadır diyebiliriz. Ortak bir metin oluşturma anlamında politika olmuştur. Ve politika metinleri en eski zamanlardan bu yana sitede yaşayan herkesin anlama kapasitelerine göre yazılmış oldukları için bir anlamda da en güçlü ve önemli edebi metin olarak kabul edilmektedir. Bu oldukça önemlidir.” dedi.

Filozof  Platon’un da politika açısından önemli düşüncelerinin olduğunu ve “Yasalar, Cumhuriyet veya Devlet” isimli eserlerinde politikaya oldukça önem verdiğinin altını çizen Arıcan, “Platon insanı ve devleti kaleme almıştır. Bu anlamda insanlığın ilk teopolitik düşünce ve felsefe metinleri üretme işi Anadolu’da gerçekleşmiştir. Batı Anadolu’da Efes, İzmir’de oluşmuştur. Bu ilk metin Herakleitos’a aittir. Unutmayalım ki tüm politik metinler aynı zamanda teopolitik metinlerdir. Mutlaka bir teo tarafı, teolojik boyutu vardır. Herakleitos, ilk teopolitik düşünceleri ortaya koyan isim olmuştur. İnsan yasaları ve tanrısal yasa ayrımı yapar ve ona göre tanrısal yasalar insan yasalarının üzerindedir. Teopolitik imaları yapan diğer bir filozof Efesli, İzmirli olan Anaksagoras’tır. İyonya aydınlanmacılığının mimarıdır. Ve düşünceleri ile Galileo’yi de etkilemiştir. Galileo evrende var olan her şey, dinseldir, politiktir, düşüncesine sahiptir.

Belirtmeliyiz ki Spinoza’nın ‘Teolojik Politik İnceleme’ eseri kesinlikle teokratik bir metin değildir. Teo-politik bir analiz yapar. Spinoza’nın Tractatus’un da tipik bir tanrı- siyaset ilişkisi değil; Tevrat ve İncil gibi dini metinler üzerinden analizler vardır. Sadece siyaset yoktur. Aristoteles’in ‘zoon politikon’unda olduğu gibi Spinozanın da hayatında politika önemli bir yere sahiptir. Onda politika tüm düşünce sistemleri üzerinde etkili olmuştur.

Bu bağlamda Spinoza’nın Tractatus'undaki önsözü muhteşemdir. İnsanın kendini yönetmesinden başlar. Aslında en büyük devlet insandır.  İnsan aklını yönetmeye, kalbini, duygularını yönetmeye çalışır. En zoru da budur. Bu bağlamda aile ve devlet de birlikte ilişkilendirilir. Aile en güçlü devlettir. Aile toplumu  oluşturur, toplum ise devleti meydana getirir. Denilebilir ki en değerli devlet insandır. İnsan en güçlü devlettir. ‘İnsanı yaşat ki devlet yaşasın.’ düşüncesi bu bağlamda anlaşılmalıdır. İnsanın inanç krizlerini, duygularını ve davranışlarını yönetmesi en büyük ve en önemli politikadır.”