HÜSEYİN YAĞMUR: İDAM EDİLİŞİNİN 88. YILINDA ÖMER MUHTAR

Bugün; bundan 88 yıl önce  16 Eylül 1931 günü idam edilen Libya'nın Milli Kahramanı Ömer Muhtar ile ilgili bazı ayrıntıları sizlerle paylaşacağız. Ömer Muhtar'ı anlatmaya geçmeden önce onun da  mensup  olduğu Senusi hareketinden kısaca bahsetmekte fayda var.

Afrika'da Bir Direniş Hareketi: Senusilik

1551 yılında Turgut Reis tarafından fethedilen Libya, eski adıyla “Trablusgarp”, 360 yıl Osmanlı yönetiminde kaldıktan sonra, 1911'de İtalya'nın saldırısına uğradı.Bölgenin en yağın tarikatı olan Senusiler başlarında, Şeyhleri Ahmed Eş-Şerif Es-Senusi olduğu halde kuzeyden başlayan İtalyan işgaline karşı silahlandılar.

İşgalin başladığı Ekim ayı sonuna gelindiğinde başlangıçta 500-600 kişiyi bulmayan yerli direniş kuvvetlerinin mevcudu, bu kısa zaman zarfında 20.000 kişiye ulaştı. Bunda, Afrika'da büyük önem ve role sahip tarikatların, özellikle de Trablusgarp'ta oldukça etkin bir konumda olan  ‘Senusiyye Tarikatı'nın büyük payı vardı.

Şeyh Muhammed b. Ali Es-Senusi'nin 1837 yılında  Mekke'de başladığı irşad faaliyeti sonucunda, “dört Sünni mezhep ile tarikat mensupları arasında orta bir yolda yürümeye, mezhep ve tarikatları birleştirmeye”, İslam dinini Afrika'nın iç bölgelerindeki yerliler arasında yaymaya ve halkı bid'atlerle, cehaletten kurtarmaya, eğitmeye, kardeşlik ve dayanışmayı geliştirilmeye çalışan tarikat, Fas'tan Yemen'e, İstanbul'dan Cava'ya kadar geniş bir coğrafyada etkili oldu.

Senusi mücahitleriyle ve liderleriyle 1911 yılında Trablusgarp'ın işgalinin ardından başlatılan bağlantı, I. Dünya Savaşı sırasında da koparılmadı. Ahmed Eş-Şerif Es-Senusi İstanbul'a davet edildi. Ardından Ankara'ya geçerek Milli Mücadele'ye katıldı. Senusi Şeyhi Ahmet Şerif El-Mehdi bizzat Anadolu'ya gelerek şehir şehir dolaşmış ve halkı kurtuluş savaşına destek vermeye çağırmıştı. Dönemin generallerinden Selahattin Adil Paşa bu desteği şöyle anlatıyor: Sünusi büyük Şeyhi Ahmet Şerif El-Mehdi'ye bağlı bulunan ve hemen bütün Bingazi bölgesine yayılarak 30 dan fazla zaviye kurmuş olan Sünusilerden her alanda büyük yardımlar görülmekte idi. (Sarıbay,1982:120)

Mustafa Kemal Paşa da Kurtuluş Savaşı'nın zor günlerinde din adamlarıyla  birlikte Şeyh Ahmet Senusi'nin manevi otoritesinden yararlanmıştır. Nitekim “ Atatürk, Şeyh Senusi'nin hediye ettiği elbise ile bir grup din adamıyla çektirilmiş fotoğrafa ‘Mefkure Hatırası' yazmış, Kurtuluş Savaşı sırasında ‘Nasrun minallahi ve fethun garib' yazılı levhaların altında çalışmalar yapmıştı.” (Us,1964:26)

Prof. Dr Hakan Özoğlu, sonraki yıllarda Halifelik ile ilgili kanaatin nasıl değiştiğini ve perde gerisinde nasıl planlar yapılmaya çalışıldığını şöyle anlatır:“Halifeliğin kaldırılmasındaki amaçlardan biri de Osmanlı hanedanından kurtulmaktı. Hanedan mensupları Ankara'daki cumhuriyet rejimi için doğal bir tehlike olarak görülüyordu. ABD arşivlerinden çıkardığım bir belgeye göre; Mustafa Kemal, Şeyh Ahmet Senusi'ye Ankara'yı övmesi ve yurtdışında kalması şartıyla halifelik konusunda destek vereceğini söylüyor. Ancak Şeyh Senusi bu teklife sıcak bakmamıştır. (Özoğlu,2012) 

Devamı: http://www.yenisoz.com.tr/idam-edilisinin%C2%A0-88-yilinda%C2%A0omer%C2%A0-muhtar-makale-41572