29 Mart 2024
  • İstanbul14°C
  • Ankara13°C

VEDAT BİLGİN: PİYASA VE DEVLET

Bir ekonomide bilhassa ihracatın ithalatı karşılama düzeyi düşükse bir başka ifadeyle dış ticaret açığı söz konusu ise döviz fiyatlarındaki artış doğrudan doğruya ürün piyasalarını etkileyerek fiyatlarda dalgalanmaya yol açabilir.

Vedat Bilgin: Piyasa ve devlet

14 Şubat 2019 Perşembe 09:41

Burada şaşırtıcı olan, doğrudan doğruya ithal girdisi olmayan ya da dolaylı ve düşük düzeyde olan ürünlerde görülen fiyat artışlarıdır ki sebze ve meyvelerde, seracılık ürünlerinde görülen fiyat artışlarının anormal düzeylere çıkması bunun örneğidir.
 
Pazarda satılan ürünlerde yaşanan fiyat artışlarının sadece döviz fiyatlarında yaşanan dalgalanmayla açıklanması doğru olmadığına göre, sebeplerinin iyi analiz edilerek, alınacak tedbirlerin fiyatların ‘normal’ seyrinde tutulmasını sağlaması beklenen bir durumdur.
 
FİYATLAR NEDEN YÜKSEK?
 
Normal düzey nedir? Bunu belirlemek zor değildir. Bu konuda söz konusu ürünlere olan talep ile üretilen mahsul miktarı arasındaki ilişkinin, ekonominin en temel arz/talep dengesinin tespit edilmesi gereken ilk husustur. Diğerleri elbette enflasyon oranı, faiz seviyesi, maliyet ve kârlılık oranları gibi iktisadi göstergelerdir. Elbette bütün bunlar piyasa şartları içinde yani rekabetçi pazar ilişkileri içinde işleyen bir sektörde değerlendirilebilecek parametrelerdir.
 
O halde yeni soru şudur: Rekabetçi piyasa şartları ekonomide hangi sektörlerde ne düzeyde işlemektedir? Türkiye’nin yıllarca ‘emir-komuta ekonomisi’ denilen devletin ya doğrudan doğruya kendi sahibi olduğu şirketler (KİT) ya da devletle başka türlü bir bağımlılık ilişkisi olan özel şirketler vasıtasıyla hem fiyatları belirleyen hem hangi malların ne düzeylerde üretilmesi gerektiğini tayin eden, hatta kârlılık ve fiyat ilişkilerini de kontrol eden bir ekonomik düzene sahip olduğu bilinmektedir.
 
Bunu sık sık devletçi kapitalizm diye eleştirerek, üstelik bu modelin sürekli ülke kaynaklarının bağımlılık/sömürü mekanizmalarıyla dışarıya aktarıldığını ve ülkenin kalkınmasının önünü kestiğinin üzerinde durmaya çalışmaktayım ki böyle bir ekonomide piyasa ve rekabet şartlarının oluşması söz konusu bile değildir.
Yorumlar
UYARI: Küfür, hakaret, rencide edici cümleler veya imalar, inançlara saldırı içeren, imla kuralları ile yazılmamış,
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.