İ. Arda Odabaşı’nın ''Milli Sinema & Osmanlı’da Sinema Hayatı ve Yerli Üretime Geçiş'' kitabı, Osmanlı Devleti’nin son dönemlerindeki sinema faaliyetlerine ve bunun toplumsal yansımasına, dönemin basın yayın organlarında sinemaya ve filmlere dair eleştirilere de yer veren ilgi çekici bir içeriğe sahip... Sedat Palut yazdı.
Sinema günümüzde insana ulaşmak için kullanılan en popüler araçlardan birisidir. Yine günümüzde bu aracı kullanmanın farklı dilleri, kategorileri vardır. Milyonları kapalı bir mekânda bir perdenin önüne çeken cazibenin geçmişi 150 yıldan fazla değil. Batı’da ortaya çıkan sinemanın bu büyüsü, kısa zamanda bir halka şeklinde tüm dünyaya yayıldı.
Peki, sinemanın Osmanlı Devleti’ndeki serüveni nasıldı? Bu sorunun yanıt bulduğu bir kitap yayımlandı 2017’de. İ. Arda Odabaşı’nın yazdığı Milli Sinema & Osmanlı’da Sinema Hayatı ve Yerli Üretime Geçiş adlı kitap Dergâh Yayınları arasından çıktı.
Kitabın yazarın 2017’de Toplumsal Tarih dergisinde yayımlanan makalelerinden derlendiğini belirtmekte fayda var. Yazar, kitabını oluştururken Osmanlı Devleti’nin son yıllarında ve Cumhuriyetin ilk yıllarındaki süreli yayınları ve özellikle günlük gazeteleri taramıştır.
Savaşla beraber sinema salonları da artmış
Lumiere kardeşlerin 28 Aralık 1895’te Paris’te halka açık ilk film gösterimlerinin üzerinden bir sene bile geçmeden, 1896’da Sinetograf dergisi Osmanlı topraklarında yayımlanmaya başlar. Buna benzer dergilerin ve film olgusunun, zikredilen tarihlerde, ne devlet ne de toplum tarafından olumsuz algılanmadığını söyleyelim. Bu çerçevede Osmanlı vatandaşı (Makedon kökenli) Manaki kardeşlerin 1905-1908’de yaptıkları çekimlerin günümüze ulaştığını belirtiyor yazar. Bu tarihten sonra, özellikle 1914’ten sonra sinema salonları açılmaya başlamış.
İşin ilginç yanı savaşla beraber sinema salonlarının artmasıdır: “1913 ve 1914 senelerinde şehirdeki sinemaların miktarı, on dördü Beyoğlu, üçer tane Kadıköy ve Adalar, iki tane Beyazıt, birer tane Bakırköy, Üsküdar ve Anadoluhisarı olmak üzere yirmi beştir.” (S.18) 1915 sonu itibariyle bu sayı kırk altıyı bulmuş.
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.