• İstanbul 22 °C
  • Ankara 18 °C

Şiir, Türkleri kurtarabilir mi?

Şiir, Türkleri kurtarabilir mi?
"Şiir yalnızca söylemez, ifade etmez, dile getirmez; ama aynı zamanda resmeder, heykel yapar ve şarkı söyler; o hem mimaridir, hem resim hem de musiki...
Sinan ile İtri, Yunus ile Fuzuli'nin açtığı varlık çanağında hayat bulur." İhsan Fazlıoğlu hocamızın Anlayış dergisinde yayınlanan bir yazısını alıntıladık.
Her medeniyetin 'Varlık'la, 'var-olan'la ve 'bu-arada-olan'la ilişki kurma tarzı/tarzları vardır. Bir medeniyet bu ilişki tarzının/tarzlarının bilincinde ise, kısaca kendisinin bilincinde ise, kendi bilincine sahipse o medeniyet felsefileşmiş medeniyettir; neyi, niçin ve nasıl yaptığını bilen, niyeti olan, iddiası/davası bulunan bir medeniyettir. Böyle bir medeniyeti kuran 'millet' ise bir siyasi irade etrafında toplanan, kenetlenen, ortak bir anlam/değer dünyası ile ortak bir tasavvur/resim dünyasını paylaşan, kısaca sahip olunan niyeti, iddiayı/davayı gerçekleştirmek için vuruşan, savaşan ve çekilen insan topluluğudur.
 
Kendi bilincine sahip olmanın, kendisi hakkında kanaat sahibi bulunmanın en güzel örneklerinden birisini sunar bize ünlü Osmanlı bilgin ailesi Fenarîlere mensub Talikî-zade namıyla meşhur Mehmed oğlu Mehmed [öl. 1599 civ.]. Talikî-zade hem Şehname-i Hümayun hem de Şemail-name adlı eserlerinde Osmanlıyı Osmanlı yapan, dolayısıyla milleti millet yapan yirmi hasleti, özelliği sıralar. Bu hasletler arasında merkezinde 'tevhid'in bulunduğu İslam dinine mensup olma, yani müslüman olma ilk ilkedir. İstanbul gibi Dünya'nın merkezi bir şehrin başkent olması; hem kara hem de denizi içerisine alan geniş bir coğrafya üzerinde hakimiyet kurulması; farklı etnik-dinî taifelerin barış içerisinde birarada yaşaması; hukuka bağlılık ve bilginlere saygı gösterilmesi; ülke içerisinde adaletin hakim kılınması ve emniyetin sağlanması; güçlü bir iktisadî yapının kurulması; siyasi iradenin otoritesini sürdürecek güçlü ve daimi bir orduya sahip bulunulması gibi değişik, dinî, ictimaî, askerî, siyasî, idarî ve hatta şahsî hasletler dikkati çekerler...
 
Talikî-zade'nin yirmi maddesinde göze çarpan hasletlerden birisi oldukça ilginç: Şiir yazabilme gücüne sahip olmak... Şöyle diyor Talikî-zade: "On birinci hassa kuvvet-i şi'riyedür. Bu nesl-i hümayundan gelen padişahan-ı zü-funun cümlesi sahib-i tab-ı mevzundur. Saltanat nice mevrusları ise kuvvet-i şi'riyye dahi ol vechle mevruslarıdur. Sultan Osman Gazi'den berü cümle gelen padişahlar şair ve irad-i nazma kadirlerdür." [Şemail-name'de şöyle geçer: Hassa-i hamise: kuvvet-i nazmiye].
 
Şiir Varlık'la bir ilişki kurma tarzı hiç şüphesiz. Ya da Hegel'in deyişiyle: 'tüm sanatların hülâsası'. Sese, söze ve dile hakimiyetin adı; tüm zıtları sonsuzluk duygusunda terkip eden, biraraya getiren sanatların sanatı... Şiir yalnızca söylemez, ifade etmez, dile getirmez; ama aynı zamanda resmeder, heykel yapar ve şarkı söyler; o hem mimaridir, hem resim hem de musiki... Sinan ile İtri, Yunus ile Fuzuli'nin açtığı varlık çanağında hayat bulur. Türkler Varlık'a, 'var-olan'a ve 'bu-arada-olan'a şairane bakarlar; şairane duruş ayıklıktır çünkü. Ve şiir insana evrendeki yeri konusunda takdir edilemez bir şuur verir. XIX. yüzyıl sonunda İstanbul'daki bir fabrikayı gezen Alman seyyahın vurguladığı gibi: "Türkler tenbel değil; yalnızca arasıra dışarı çıkıp gökyüzüne bakmak isterler. Türkler şair millet; onları dört duvar arasına hapsedemezsin; çünkü fabrikaların seması yok". Öyleyse gökyüzüne bakabilmek için şairane bir duruşa gerek var. Gökyüzüne baktığınızda yeryüzünü de fark edersiniz.
 
Şiir yazabilmeyi bir haslet saymak ve kabul etmek; hatta bu hasleti 'saltanat'la eşdeğer gibi kılmak; tevarüsün halkalarından kabul etmek. Elbette burada Sultan'a nisbet edilen bir haslet sözkonusu. Ancak unutulmamalı ki 'Asıl'a ait bir haslet 'unsur'a da sirayet eder (tecelli). Yöneticilerin amelleri, yönetilenlerin eylemleridir çünkü. Burada önemli olan bunun bilincinde olmak ve koca bir devletin, medeniyetin olmazsa olmaz unsurları arasında saymak, varlık-şartı olarak görmek. Şiir, Osmanlı-Türk medeniyetinin kurucu [mukavvim] unsurudur demek kendisi hakkında bir üst-bilincin tezahüründen başka bir şey değildir.
Bu haber toplam 1467 defa okunmuştur
  • Yorumlar 0
    UYARI: Küfür, hakaret, rencide edici cümleler veya imalar, inançlara saldırı içeren, imla kuralları ile yazılmamış,
    Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.
    Bu habere henüz yorum eklenmemiştir.
Diğer Haberler
Tüm Hakları Saklıdır © 2012 Türkiye Yazarlar Birliği | İzinsiz ve kaynak gösterilmeden yayınlanamaz. Sitede yayınlanan yazıların sorumluluğu yazarlarına aittir.
Tel : 0312 232 05 71 - 72 | Faks : 0312 232 05 71-72 | Haber Scripti: CM Bilişim