Son Endülüs halifesinin şaire kızı: Vellâde

Haçlı zihniyetinin yaptığı yağma ve talanlar sebebiyle Endülüs’teki 8 asırlık İslam mirası neredeyse kayıplara karıştı. Bugün yapılan her araştırmayla birlikte Müslümanların bölgedeki birikimine dair yeni şeyler öğreniyoruz. Endülüs kadınlarının tarihi de bu alanlardan biri.

Fatma Merve Çınar’ın Derin Tarih dergisinin Kasım 2015’te yayınlanan Endülüs özel sayısı için kaleme aldığı yazı, Endülüs tarihindeki önemli kadınlara, kadınların toplumdaki yerine ve rollerine odaklanıyor. “Astronomdan Gramer Uzmanına, Doktordan Kâtibe Endülüslü Kadınlar” başlığını taşıyan makaleden Endülüs’teki kadınların, İslam dünyasının geneline kıyasla, daha rahat şartlarda yaşadıkları anlaşılıyor. Buna göre Endülüslü kadınlar erkeklerin düzenlediği edebi toplantılara katılabilir, kendi adlarına medrese açıp öğrenci yetiştirebilir ve erkek talebelere hocalık yapabilirlerdi. Yine ihtiyaçları olduğunda uzman oldukları alanlarda mesleklerini icra edebiliyorlardı.

Fatma Merve Çınar’ın verdiği bilgilere göre Endülüs tarihinde üst tabakaya mensup hukukçu, âlime, şaire, tıp sahasında uzman olan yaklaşık 200 kadar kadının biyografisine tabakat kitaplarından ulaşmak mümkün. Yazının devamında, tabakat kitaplarındaki bilgilerden hareketle, farklı meslek dallarında ve alanlarda öne çıkan Endülüslü kadınlara örnekler verilmiş.

Sarayın kâtibi bir kadındı

Mesela Sultan II. Hakem dönemde sarayda onun kâtipliğini Lübne adında bir hanım yapmış. Kendisi aynı zamanda bir şair. Lübne’nin dilbilimci ve iyi bir hattat olduğunu da öğreniyoruz yazıdan. Ayrıca Endülüs’te kadınların kâtiplik yapması oldukça yaygın bir durummuş.

Ümmü’l-Amr binti’l-Mervan da Muvahhidler döneminde (1147-1238) saraydaki kadın ve çocukların bakımını üstlenmiş, tıp alanında uzmanlaşmış bir hanım. Yine kaynaklarda ismi zikredilmeyen Levşe kadısının eşi de hukuk alanında kendisinden övgüyle bahsedilen şahsiyetlerden biri. Bu alanda o kadar iyiymiş ki, halkın onun hakkında “Keşke kocasının yerine o kadı olsaydı” dediği kaynaklara geçmiş.

Devamı: https://www.dunyabizim.com/portre/son-endulus-halifesinin-saire-kizi-vellde-h31555.html