Nitekim size tanıtmakta olduğum eser 1917 yılı itibarıyla 26 kere basılmış. Artık, yabancı dillerde gerçekleşmiş basımlarını ben demeyeyim siz tahmin eyleyin.
Bizde sayısız kıssahan gelip geçmişken hikâye roman, tiyatro ve emsali edebiyatın olmayışını şimdi daha iyi anlar gibiyim. Kahveleri, hanları, köy odalarını lebâleb dolduran ve çoğu elifi mertek gören; kulağı ve gözünden başka bilgiye ulaşacak üçüncü bir imkanı olmayan kalabalıklar, günümüzdeki adıyla “meddah” dinlemeyip ne yapacaktı?
* * * * * *
Bir bakkal dükkanı çevresinde sıralanan evler, sokaklar, mahallelerde yaşanan hayatı anlatan Halide Hanım bana, kıssa hanlığı (Meddahlığı) kalemi ile yapan bir muharrir olarak görünür.
Kıssa hanlık deyip geçmeyin, kutsal kitabımızın üçte birinin kıssalardan oluştuğunu iddia eden muteber âlimlerimiz olmuş. Yine Kuran’ı Kerim’e göre kıssadan murat, İBRET VE DÜŞÜNDÜRME’ dir. Roman sayfalarını adımlarken görürüz ki, yazarımız her neye dokunursa âlimane dokunur. Divan şiiri okumuşsa bir divan edebiyatı Profesörü ölçüsünde divan şiirinden haberdardır. Yine Kuran ayetlerine mana verdiğinde, dirseğini rahlede çürütmüş derinlikli bir mollayı karşınızda bulursunuz. Doğru ve doğrularla beraber olup yanlışa onu hükümran kılmaya çalışan zalime karşı sıradışı bir yiğit seciyesi.
Hep düşünmüşümdür bizim edebiyatımızda Dişi Bir Köroğlu naspedilseydi, bir numaralı aday Halide Edip olurdu. Sultanahmet Meydanı’ndan ülkeyi kadın haliyle yiğitliğe davet ederken de, 1950 sonrası DP milletvekili olarak Atatürk’ü Koruma Kanununa tek başına karşı koyan da oydu:
..Bu milleti Atatürk yoktan var etmiş değildir. Atatürk bu milletin evladıdır. Atatürk’e dil uzatmak gibi bir saygısızlığın önüne geçmek için bir kanun yapmayı bir Şark zihniyetinin mahsulü diye telakki ederim. Tarih boyunca put haline gelen ve bugün yerlerinde yeller esen eski sanatlar devrinde şahsı ilahileştirmek ve onlara adeta bir put gibi tapmak zihniyetinin tekrar hortlaması gibi geliyor.” (TBMM 1954 Ankara)
Hasılı, ömür maceraları karşısında bakıp durmaktan başka bir şey yapamayanlar eğer eğitilmek için bir öğretmen ararlarsa Halide Edib’in başta Sinekli Bakkal’ı olmak üzere tüm eserlerini salık verebiliriz.
M. Çetin Baydar
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.