TDK’den Bir Düzine Hata - 14

TDK’nin Türkçe hatalarına dair TDK’DEN BİR DÜZİNE HATA başlıklarıyla şu ana kadar yazdığım on üç (13) yazıda ve diğer bazı makalelerde tekrarladığım bir hükmü yine hatırlatmak isterim:

TDK’nin resmî İnternet sitesindeki sözlüklerde imla hatalarından noktalama yanlışlarına, cümle düşüklüklerinden açıklama noksanlarına, bilgi hatalarından yanlış örneklere varıncaya kadar, otuz iki kısım tekmili birden her çeşit Türkçe ayıbı arz-ı endam ediyor...
Yine önceki yazılarımda “TDK hataları bitmek bilmiyor… TDK’nin sözlük hatalarını yaza yaza bitiremiyorum.” filan demiştim. Bu sözlerim doğru olsa bile – itiraf etmeliyim ki – ölçüsüzdü. Bu hatamı tamir etmem lazımdı. Ne yapmalıyım diye ölçüp biçtim ve sonunda TDK’ye söyleyeceklerimi ölçülü hâle getirdim:
Türkçe Sözlük sayfaları,
Sanırsın deve tımarı…
TDK’nin hataları
Yazıla yazıla bitmez...
Evet, bitmez ama ben yine de yazacağım; belki de TDK’nin keyfini bozacağım.
İşte TDK hatalarından on dördüncü düzine:
***
Türkiye Türkçesi Ağızları Sözlüğü’nde Yanlış Örnek
Adı geçen sözlükten Büyük Türkçe Sözlük sayfalarına “güven” maddesi şöyle aktarılmış:
“güven: Sevinç, mutluluk: Mektubunu okuyunca ne kadar güvendim.”
Buradaki “güven” isim türünden bir kelimedir. Manasına bakıldığında da bu husus anlaşılır. Hâlbuki örnek olarak verilen cümlede “güven” ismi değil “güvenmek” fiili kullanılmış.
***
Büyük Türkçe Sözlük’te Tertip Hatası
Bilişim Terimleri Sözlüğü’nden Büyük Türkçe Sözlük sayfalarına nakledilen “güvenilirlik” tabirinin açıklamasında “y a n l ı ş s ı z” denecek yerde “y a r ı l ı ş s ı z” denmiş.
***

Fizik Terimleri Sözlüğü’nde Noktalama Hatası
Adı geçen sözlükten Büyük Türkçe Sözlük sayfalarına aktarılan “ölçün” maddesinde açıklama sonuna nokta (.) yerine virgül (,) konmuş.
***

Bilişim Terimleri Sözlüğü’nde Noktalama Hatası
Mezkûr sözlükten Büyük Türkçe Sözlük sayfalarına aktarılan “dizgi” maddesinin açıklamasından sonra nokta (.) yerine virgül (,) konmuş.
***

Güncel Türkçe Sözlük’te Noktalama, İfade ve İmla Hatası
Güncel Türkçe Sözlük’te “küp” kelimesi aynen şöyle açıklanmış:
“Fr. cube (II) a. mat. 1. Birbirine eşit karelerden oluşan altı yüzlü dikdörtgen, mikâp: Tavla zarı küp biçimindedir. 2. Bu biçimindeki nesne. 3. Bir cismin hacim hesabında kullanılan ölçü birimi. 4. Bir sayının üçüncü kuvveti: (43)=4x4x4=64.”
a) Noktalama hatası: “Birbirine eşit karelerden oluşan…” sözünden sonra virgül (,) konmalıydı.

b) İfade hatası: “Bu biçimindeki nesne.” ifadesi yanlıştır. Doğrusu “Bu biçimdeki nesne.” olacaktır.
c) İmla hatası: “Bir sayının üçüncü kuvveti” manasına örnek olmak üzere verilmiş olan “(43)=4x4x4=64” şeklindeki matematik ifadesinde üslü sayı (43) şeklinde değil (4³) imlasıyla yazılacaktır.
***

Güncel Türkçe Sözlük’te Noktalama Hatası
Sözlükteki “dâhiliye” maddesinde fahiş bir virgül (,) yanlışı var.
A. Gündüz’den nakledilen örnek cümle aynen şöyle yazılmış:
“Dâhiliye nezaretine yazarlar, orası lazım gelen, muameleyi yapar.”
Görüldüğü gibi, bir sıfat (lazım gelen) ile onun mevsufu (muamele) arasına virgül (,) konmuş. Hâlbuki böyle yerlerde asla virgül olmamalı.
***

Orta Öğretim Terimleri Kılavuzu’nda İmla Hatası
Sözlükte “kül” maddesinin Osmanlıca karşılığı aynen şöyle yer almış: r ı m a d'.
Bilen bilir ki bu “rımad (veya remad)” kelimesinin sonunda kesme (') işaretinin hiç lüzumu yoktur.
***

Kişi Adları Sözlüğü’nde Tertip Hatası
Kişi Adları Sözlüğü’nde “Çakır” ismine verilen birinci mana aynen şu ifadeyle yer almış:
“Mavimsi, mavi benekli, gi göz rengi.”
Tabii ki burada “gi” şeklinde yazılan manasız kelime aslında “g r i” kelimesidir.
***
Tarama Sözlüğü’nde Tertip Hatası
Tarama Sözlüğü’nden Büyük Türkçe Sözlük sayfalarına aktarılan “birim (II)” maddesinin açıklaması “Yolsuz salman vergi.” diye yazılmış.
Burada “s a l m a n” diye yazılmış olan kelimenin doğrusu “s a l ı n a n” olacaktır.
Yanlışlık Tarama Sözlüğü’nde mi, Büyük Türkçe Sözlük’te mi, bilmiyoruz.
Hangisinde olursa olsun, hataların asıl adresi değişmiyor: TDK…