958 yılında kaleme aldığı ve hayatında hiç gelmediği Türkiye’nin Türkçe’siyle yazdığı “Onlar da İnsandı” adlı romanını 1970’li yılların başlarında ortaokulumuzun kütüphanesinde karton kitap teslim formunu doldurarak aldığımda bir solukta okumuştum.
Cengiz Dağcı çok akıcı bir üslupla yazdığı bu kitabında Kırım’ın Komünist Bolşevikler tarafından nasıl işgâl edildiğini, köylülerin ellerinden nasıl zorla topraklarının alındığını, kolhozları vs. bir bir anlatmıştı.
Kendisi yalnızca Kırım Tatar Türk’lerinin değil, bütün Türk Dünyası Edebiyatının en büyük romancılarından biri olan Cengiz Dağcı, İsmail Gaspıralı’nın vefâtından 4 yıl, 5 ay, 13 gün sonra 9 Mart 1919 yılında Yalta’nın doğusunda Karadeniz sahilindeki Gurzuf kasabasında doğmuştur.
Dağcı gözlerini açtığında 1. Dünya Savaşı henüz yeni bitmiş, neredeyse bütün Türk Dünyası esaret altına alınmıştı. Rusya’da komünist bolşevikler iktidarı ele geçireli 1,5 yıl gibi kısa bir süre olmuş, Türk Elleri komünizm bataklığına doğru sürüklenmeye başlamıştı. Cengiz Dağcı da komünistler tarafından Milli Meclisi dağıtılıp işgal edilmiş Kırım’da, ailesi ile birlikte yaşam mücadelesi vermeye çalışmaktaydı.
Babası iskeleye inen sokağın başında işlettiği berber dükkanını bırakarak Gurzuf’tan kendi köyü olan Kızıltaş’a taşınmış, Cengiz Dağcı da çocukluğunu burada geçirmişti. Önce kendi evleri yapılana kadar Osman amcasının dere kenarındaki iki katlı evinde oturdular, sonra da Mustafa amcasının bağı ile evi arasına kendileri için 1925’te inşa ettikleri eve taşındılar.
Az ilerilerinde geniş bahçeli, yüksek duvarlı iki katlı bir de hastane vardı. Ancak kolhoz sistemi uygulanmaya başlamadan bir yıl önce hastaneyi kapatarak kapısına kilit vurdular. Hastane kapatılınca kendisi doktor olan ve kütüphanesinden faydalandığı Mustafa amcasının kızı Dr. Zemine Dağcı çok ağlamıştı.
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.