4 MADDEDE HALİD ZİYA UŞAKLIGİL'İ ANLAMAK

Türk edebiyatının gelişimi ve değişimi açısından önemli isimlerden biri Halid Ziya Uşaklıgil. Roman da yazmış, öykü de mensur şiir de. 19. yüzyıl sonundan 20. yüzyılın ilk çeyreğine kadar yaşanan toplumsal, edebî ve siyasi dönüşüme ışık tutmuş; edebiyatın yanı sıra dil, gramer, müzik ve resim üzerine pek çok deneme kaleme almış. Bireyin hayatla ilişkisini bildik konular üzerinde ele almış, o konular aradan yıl geçse de hala geçerliliğini koruyor.

Doğumunun 150’nci yılında  modern Türkçe romanın kurucu ismi Halid Ziya Uşaklıgil’in öne çıkan beş özelliğini akademisyenlere sorduk.

DİLİ ANLAŞILSA DAHA ÇOK SEVİLİRDİ

Doç. Dr. Zeynep Uysal (Boğaziçi Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü)

1- Halid Ziya’nın edebiyatı 19. yüzyıl sonu Osmanlı İstanbul’unun hızla değişen dünyasına çağırır okurunu. Karakterleri cemaat toplumunun beklentileriyle çatışan, kendi arzularının peşinden giden ve bunun için bedel ödemeyi göze alan kadınlar ve erkeklerdir. Bireyin hayatla çatışmasını romanlarında en çok da üçlü aşk hikayesi gibi çok tanıdık, hemen hiç eskimeyecek bir olay örgüsü içinde kurgular. Belki bu yüzden Aşk-ı Memnu ve Kırık Hayatlar, Türkiye’de birbirinden çok farklı dönemlerde diziye ve sinema filmine uyarlanmıştır. 

2- Anlatım biçimleri, roman teknikleri değişse de edebiyat aslında insana ait olanı, dünyayı algılama ve görme biçimlerini anlatmaya devam eder. Bu yüzden Halid Ziya romanı ve öyküsü bugünün okuru için de hala taze ve etkileyicidir. 

3- Onu daha çok okuyup sevmemize imkan vermeyen bir özelliğinden de söz etmek gerekir. Halid Ziya’nın dili, üstelik yıllar sonra eserlerinin çoğu kendisi tarafından sadeleştirilmiş olmasına rağmen, bugünün okuru için anlaşılması zordur. Bu zorluk sadece kelimelerin eski olmasından değil, zengin imge dünyasının bugünün okuruna yabancılığından kaynaklanır. 

4- Halid Ziya unutulmaz bir roman dünyası kurar ve bu dünya özellikle öykülerinin gölgede kalmasına neden olur. Oysa öyküleri de en az romanları kadar yeni bir edebiyatın habercisi olmuş; romanlarındaki ‘an’lar, sahneler, yan karakterler öykülerde daha da genişleyip kendi başlarına sahneye çıkmıştır.

devamı için: http://www.karar.com/hayat-haberleri/4-maddede-halid-ziya-131054#