60 YILDA TAMAMLANAN ESER: FAUST

 575 sayfadan, iki bölümden ve binlerce dizeden oluşan bu manzum tragedyayı okuduğunuzda sayfalardan yükselen Dante’nin kokusu sizde aşinalık hissi uyandırır. Şeyma Kısakürek Sönmezocak yazdı.

22 Mart 1832’de yatağının yanı başın­daki koltukta, ölmeden hemen önce dizle­rindeki battaniyeye “W” yazarak ölen Go­ethe, ardında bıraktığı başyapıtların yanı sıra, Shiller’le dâhil oldukları “Sturm und Drag” akımı, sonrasında tüm dünya ede­biyatını tek bir başlık altında toplamak için çalıştığı “Weltliteratur” kavramı ile Alman edebiyatını aşan bir isimdir. Diz battaniyesi­ne çizdiği “W” adından dolayı mıdır, yoksa “Weltliteratur”den midir bilinmez ama dü­şünerek bu hayattan geçtiği aşikârdır.

Bütün ömrünü edebiyata adamış olan Goet­he ve onun tek uğraşım dediği, Faust… 1770’te üzerinde düşünmeye başlayıp, 1775 yılında 26 yaşındayken kaleme aldığı Faust’u, ölümünden bir sene önce 1831’de tamam­lamıştır. Ömrünü adadığı bu eser, öyle bir meselesidir ki; August Kestner’a yazdığı 29 Temmuz 1931 tarihli mektubunda; “…Vurgulamak istediğim bir konu da,- yine aramızda kalsın!- Faust’un ikinci bö­lümünü bitirmiş olduğumdur. Ne anlata­cağımı, bir yerde, nasıl anlatacağımı uzun yıllardır biliyordum. Onu kafamda taşıyor, ancak, zaman zaman, yüzüme gelen yer­leri oturup yazıyordum.” diye bahsini ede­cektir.

Tüm hayatını adadığı ve aslında bir ömür süren insana has buhranları Faust’la anlatır. 575 sayfadan, iki bölümden ve binlerce dizeden oluşan bu manzum tra­gedyayı okuduğunuzda sayfalardan yük­selen Dante’nin kokusu sizde aşinalık hissi uyandırır. Çünkü bu eser biraz siz­den, biraz bizden bahseder. Tam tamına da Goethe’den… Goethe öylesine Faust’tu ki; yaşamının son yıllarında Eckermann’la yaptığı konuşmalarda, akşam yemeklerin­de sık sık Faust konuşulurdu.

Tiyatro eseri üzerine durur

Goethe’nin bütün ömrünü adadığı, va­roluşsal buhranını kelime kelime anlattığı Faust, tıpkı kendisi gibi o ömür içinde gelişir. İlk bölümde okura ithafında Faust’u anlatır, hemen ardından bir tiyatro eserinin nasıl olması gerektiği üzerinde durur ve “Gökte Konuşma” bölümüyle eserin esas muhteva­sını oluşturan metafizik boyuta giriş yapar. Önce bir sanat eserinin nasıl olması gerek­tiği tartışılırken, ardından gelen bölümde melekler, Mefisto, Tanrı ve insanın nasıl ol­ması gerektiğini ele alınır.