AKİF EMRE'DEN: MÜRTECİ NASIL İRTİCACI OLDU?

Cumhuriyet seçkinlerinin de bu dili kullanmaları hiç de tesadüf değildir. Seçkinlerin büyük kısmı bir şekilde İttihat-Terakki kökenlidir, hem zihniyet hem örgüt olarak... O çizgi, yakın tarihin en büyük kırılmalarını yaşatacak, toplumla sistem arasındaki gerilimin sürdürülebilir olmasını mümkün kılacaktır. Bu gerilimin göstergesi de mürteci ve her an 'hortlamaya hazır irtica'dır.

İronik olan şu ki; irticayı en büyük tehlike görenler, zamanla kendileri geride kalan bir dönemi bugüne taşıma konumuna düşenlerdir. Modelleri tek parti döneminin 'aydınlanma projesi'dir. İrtica mücadelecileri mürteci konumuna düşme paradoksunu yaşadıklarının farkına bile varmayacaktır.

Karikatürize edilmiş mürteci tipi, toplumsal alanda gözden kayboldukça soyut bir irtica söylemi, siyasal literatürde zaman zaman gündeme gelmeye devam edecektir. İhtiyaç duyulan dönemlerde gündeme getirilen irtica ve mürteci tipler dönemsel olarak farklı kesim ve ekoller için kullanılacaktır. Bir zamanlar rahmetli Necip Fazıl baş mürteci idi mesela; 'Zamanı kokutanlar mürteci diyor bana/yükseldik sanıyorlar alçaldıkça tabana'

Mürteci tip, toplumsal hayattan tard edilmiş, hayattan sürgün edilmiş, Müslümanlığını izbe köşelerde yaşayarak ancak koruyabilen bir tipi ve sessiz yığınları temsil ediyorken zamanla Cumhuriyet seçkinlerinin kıskançlıkla elde tutmaya çalıştığı siyasal, kültürel ve ekonomik alanlar, kendisinin (mürteci tip) varislerince doldurulmaya başlanacaktır. Nurcular, Selametçiler, Humeyniciler, tarikatçılar gibi yaftalamalar irtica kampanyalarının hedefi olacaktır.

28 Şubat sürecinde irtica yeniden gündeme gelecek, benzer tipler yeniden üretilerek propaganda makinesi işlemeye başlayacaktır. Ne var ki, bu süreçte, seçkinlerimizin kadim düşman figüründe bile bir sürekliliğin olmadığı ortaya çıkacaktır. Bu konuda, hafızasızlıkla malul olmak gibi toplumsal karşılığının tükenmişliğinin de etkisi vardır. 28 Şubat dilinde irtica en sık kullanıma sokulan kelime olmasına karşın mürteci kelimesi hiç yoktur. Aczimendi tiplemesiyle bulvarlara sürülenler tam da bu mürteciliğin temsilcileri olması gerekirken ortalıktan silindiler birden bire... Bu durum bile operasyonun sanallığı hakkında bir gösterge olabilir.

Yanılsama, kelime olarak 'mürteci'nin kullanımdan kalkmasıyla sınırlı değildi. Tuhaf biçimde mürtecinin yerini nev-zuhur bir kelime alacaktır: İrticacı!

Mürtecinin yerine ikame edilen irticacı, bir anlam arkeolojisi bakımından bir imge oluşturmuyordu zihinlerde... Ama irticacı, hem tipoloji olarak Abdülcanbaz karikatürlerinden farklı hem devletin her alanına sızan, nerde karşılaşılacağı belli olmayan bir güçtü. İrtica ve mürteci bir yapı-söküme uğramış, linguistik prizmada kırılma yaşayarak irticacı olmuştu. Daha önce kullanılan 'gerici' çok steril bulunmuş olmalıydı ki daha ürkütücü çağrışımları olduğu düşünülen irticacı devreye girdi...

İrtica var, irticacı da vardı, ama mürteci nerdeydi? Nerede eski mürteciler?!