ALFABELERİN UNUTULAN HİKÂYELERİ

Alfabe, Yunanca “alfa” ve “beta” terimlerinin bir araya gelmesinden oluşan dilin, yazıya geçirilmesine yarayan işaretler sistemi olarak tanımlanıyor. Pek çok dilde yazma sistemleri, sesleri ifade eden harflerin sırasına göre, ilk iki harf ile ifade ediliyor.

Ortadoğu dilleri alfabelerini ifade etmek için "ebced" tabirini kullanıyor. Bunun nedeni “elif”, “be”, “te”, “cim” harflerinin, alfabelerinin ilk sıralarında yer alması. Alfabeler, sesi ifade etme şekillerine göre temelde iki kısma ayrılıyor. Bunlardan ilki resim kullanılan diller. Bu dillere örnek coğrafya ise Uzak Doğu. Bu diller genellikle resme benzeyen şekiller ile ifade ediliyor.

Sesi ifade etme şekillerine göre ayrılan alfabelerden diğeri ise, sembolik ifadeler kullanılan diller.

Modern alfabelerin kaynağı: Fenike alfabesi

Bugün kullandığımız alfabe 3000 sene önce, tarihi kent Biblos'ta bulundu. Günümüzde Lübnan'ın sınırları içinde yer alan Biblos'tan tüm dünyaya yayılan alfabe, insanlık tarihini de değiştirdi. Finikelilerden önce önce yazı, çok sayıda küçük resmin bir araya getirilmesinden oluşuyordu. Örneğin kuş demek için kuş resmi çiziliyordu.

Ancak Fenikeliler olağanüstü bir şey yaptı. Yazıda resim yerine sesleri kullanmaya başladı. Bu sesleri de yan yana getirip kelimeleri oluşturdu. “Alef”, “bet”, “gimel”, “dalet” harfleri ile başlayan alfabe 22 sessiz harften oluşuyordu. Ticaret hesaplarını tutmak için buldukları bu sistem insanlık tarihi değiştirdi.

Alfabe kısa sürede yayıldı, ticaret yaptıkları yunanlar sesli harfleri ekledi, Romalılar şeklini değiştirip bugünkü Latinalfabesine dönüştürdü.  Tevrat yazılırken, neredeyse aynı alfabe kullanıldı. Modern İbranice hala, “alef”, “bet”, “gimel”, “dalet” ile başlar.  Harflerin şekilleri değişse de, “Fenike alfabesi”, aynı dil grubundaki Arapçaya da etki etti. “Elif”, “be” ile başlaması, “vav”, “ayin” sin gibi harfleri barındırması bunun en açık ispatı.

Bugün tüm dillerde yazarken, okurken hala milattan önce 1000'li yıllarda bulunan sistemi kullanıyor, o sistemle dünyada düzeni sağlıyoruz. Bugün alfabe derken bile, aslında Fenikelilerin o olağanüstü icadının ilk iki harfini okuyoruz: Alef, bet...

En yaygın alfabe: Latin alfabesi

Günümüzde alfabelerin teknik sınıflandırılmasından ziyade, alfabelere yüklenen anlamlar önem taşıyor. Dildeki tüm sesleri yansıtmayan alfabeler eksik alfabe, tüm sesleri harfler ile ifade eden diller ise, gerçek alfabe olarak tanımlanıyor.

Yazılı kaynaklara göre tarihten bugüne kullanılmış 29 alfabe yer alıyor. Dünyada en yaygın kullanılan alfabe ise “Latin alfabesi” olarak biliniyor.

Teknolojik gelişmeler, matbaa, daktilo, bilgisayar gibi araçların Latin alfabesine göre düzenlenmiş olması nedeniyle, çoğu ülkede var olan alfabelerde değişikliğe gidilmesine neden oldu.

Yunan Alfabesi’nde 24 harf var

Antik Yunan döneminden bu yana ayakta kalmayı başaran Yunan alfabesi, Sokrates'ten Eflatun'a, Aristo'dan Kavafis'e birçok düşünür, yazar ve şairin unutulmaz eserlerine eşlik etti. Bu köklü alfabe yedisi ünlü, on beşi ünsüz 24 harften oluşuyor. Ancak bu ünlülerden üçü “i” sesi için, ikisi de “o” sesi için kullanılıyor. “Ü”, “ö”, “ı” gibi seslilerin olmadığı alfabede, “u” sesi, iki harfin yan yana getirilmesi ile oluşuyor. “İ” sesini ifade etmek için ise, 6 farklı harf ve harf bileşeni kullanılıyor.

Sessizlerin yan yana geliş şekline ve kelimenin neresinde durduğuna göre okunuşlarının değişmesi de, Yunanca okuma yazmayı bir hayli zorlaştırıyor. Her bir harfin kullanım yerine göre ayrı bir sesi ifade etmesi ve her bir sesin belli bir kurala bağlı olmaksızın farklı harf ya da harf grupları ile yazıya dökülmesi, imla hatalarının da sık yapılmasına neden oluyor. Anadili Yunanca olanlar bile, yazarken yanlış harfleri kullanıp imla hatası yapabiliyor.

dünyabizim.com'daki haberin devamı için: http://www.dunyabizim.com/Manset/15850/alfabelerin-unutulan-hikyeleri-video.html