ALİ URAL'DAN: KUM SAATİ ÇEVRİLİNCE

Öyle olmasaydı kralların resimlerinin basıldığı banknotlarda bir hayal kahramanının ne işi vardı! Bir vakit elli franklık banknotlarında Fransa'nın atkısını savurmuyor muydu Küçük Prens! Dostoyevski, Freud'tan çok önce söz ederek "Bilinç altı"ndan kum saatini tersine çevirmemiş, Jules Verne, Neil Armstrong'tan bir asır önce adımını atmamış mıydı aya! George Orwell yaşasaydı "1984"e 2012'in kameraları önünde kahkahalarla gülmeyecek miydi!

İsviçre'nin Surlej şehrindeki bir kayaya neden "Nietzsche taşı" deniliyor biliyor musunuz? Çünkü Nietzsche bu taştan ilhamla "Böyle Buyurdu Zerdüşt"ü kaleme almış. Tabiattan Nietzsche'ye sıçrayan kıvılcım, şimdi Nietzsche'den gezginlere sıçrıyor. Mimar Ömer Usta Kırım'da hıçkırtmasaydı Gözyaşı Çeşmesi'ni Puşkin "Bahçesaray Çeşmesi" adlı şiirini (Bahçisarayskiy Fontan) yazmayacaktı. Ve Puşkin bu şiiri yazmasaydı eğer Stalin'in Kırım Tatarları'nı sürmesiyle değiştirilen yer isimleri arasında Bahçesaray da olacaktı. Sanat hayattan aldığını hayata geri veriyor. 2000 yılında "Yaşlanmayı kabul edememe hastalığı"na bir ad bulmakta gecikmiyor doktorlar: "Dorian Gray Sendromu"

Renkler yaşlanmıyor. Duyularıyla algıladığı dünyanın Monet'in tablolarına renk renk süzülüp ışığın nesneler üzerinde oluşturduğu ince farklılıklarla tuvalinin gözeneklerini doldurmasının üzerinden yıllar geçti. Kendi ifadesiyle "imkansızın peşinde koşan" Empresyonizm/İzlenimcilik akımının öncüsü 1926 yılında 86 yaşında hayata veda ederken en çok nilüferleri ağlatmıştı peşinden. O nilüferler ki 1899'da Giverny'deki evinin önündeki göletten fışkırıp bahçedeki diğer çiçekleri de yanlarına alarak öbek öbek taşınmıştı kesik ve titrek fırça darbeleriyle ressamın şövalesine. Monet'in duygularının rengini ararken yaptığı onlarca tablo içinde apayrı bir yeri vardı "Nilüferler"in. Parlak renklerin peşinde gözlerini kaybedip bir katarakt ameliyatıyla tek gözünü yeniden ışıkla buluşturduğunda yine bahçesine koşmuş, ölene kadar ruh sancıları içinde "Nilüferler"in büyük boyutlu versiyonlarını resmetmeye devam etmişti.

Kum saati ters çevrildi geçtiğimiz günlerde ve Monet'in "Nilüferler" tablosu gerçek bir bahçeye dönüştürüldü. New York Botanik Bahçesi'nde Fransız ressam Claude Monet'in tabiattan devşirdiği çiçeklerin tekrar tabiata dönüşü sanatseverler arasında heyecanla karşılandı. İki ayda yüz bin kişi gezdi bu canlı tabloyu ve gerçek çiçeklerin arasında fotoğraflar çekerek ressamı hatırladı. Nilüferler tablosundan esinlenerek tasarlanan bahçede ressamın Giverny'deki evinin bahçesindeki gölet ve üzerindeki köprünün bir benzerinin bulunduğunu bildiriyor haber ajansları. 150 bitki türünün sergilendiği canlı tablonun güller, hezaren çiçekleri, nilüferler, Japon akağaçları ve salkımsöğütleriyle ziyaretçilerini beklediğini...

Tagore: "Dünya ruhumu acılarla öptü ve karşılığında benden şarkı istedi." diyor bir şiirinde. Belki de bu yüzden müzik grupları isimlerini edebi eserlerden almayı anlamlı buluyorlar. İşte Two Gallants (Bir James Joyce öyküsü), Paradise Lost (John Milton'un efsanevi şiiri) Sanatla hayat arasındaki sancılı döngüyü kim anlatabilir layıkıyla! En iyisi yazımızı Halil Cibran'ın "Kum ve Köpük" adlı eserinde yer alan, "Sözlerimin yarısı anlamsız, fakat diğer yarısının sana ulaşacağını umarak konuşuyorum," sözlerinden ilham alan Beatles topluluğuna bırakalım. John Lennon'un bestelediği "Julia" isimli şarkıda Cibran'ın sözü şu şekilde girmiş şarkıya: "Sözlerimin yarısı anlamsız, fakat sadece sana ulaşması için söylüyorum."

01.07.2012 Zaman