AYDIN BAŞAR: İLK DÖNEM SUFİLERİNDEN MUHASİBİ HAZRETLERİ…

İmam Ebû Abdullah el Hâris bin Esed el Muhasibi yaklaşık olarak hicri 165 tarihinde Basra’da doğmuş, Bağdat’ta yaşamış, İmam-ı Şafiî’den ders almış, Rafizilere, Mutezile’ye ve kaderi inkâr edenlere karşı Ehl-i Sünneti savunmuş, daha çok tasavvufî yönüyle bilinen bir âlimdir. İbrahim bin Edhem, Davud et Tâî, Fudayl bin Iyâz, Ma’ruf el Kerhî, Bişr el Hâfî, Zünnûn el Mısrî, Abdullah et Tüsterî ve Cüneyd el Bağdadi gibi isimlerle birlikte ilk büyük sûfilerden sayılmaktadır. Bu konuda İmam Şâtıbi; “Muhasibi, kendisine uyulup örnek alınan büyük sûfîlerden birisidir” demiştir. (Şâtıbî, el-İ’tisâm, I/284)

Nefsin halleri, tezkiyesi ve kusurları, nefis muhasebesi, aklın mahiyeti ve Kur’an’ın anlaşılması gibi konularda çok sayıda eserler vermiştir. İmam Gazali’nin onun tasavvufi eserlerinden faydalandığı bilinmektedir. Muhasibi’nin benimsediği zühd düşüncesinin birinci asırdaki en önemli temsilcilerinden birisi de tabiin âlimlerinden Hasan Basri’dir. Yüz yirmi kadar sahabiyle görüşen Hasan Basri’nin en çok feyz aldığı sahabilerden birisi ise Efendimiz sallallahu aleyhi ve sellem’in hizmetini görmüş olan Enes Bin Malik radiyellahu anh’tır. Asırdan asra intikal eden bu ve bunun gibi feyiz halkalarını takip ettiğimizde Resulullah Efendimiz’e ulaşırız ki tasavvufun nereye dayandığı meselesi de böylece aydınlanmış olur.

Muhasibi’nin Ehl-i Sünnet çizgisinde olmayan fırkaların görüşlerini çürütmek üzere yazdığı Kelâm ilmine dair eserleri de vardır. Ahmed Bin Hanbel onu Mutezile’nin fikirlerini eleştirirken onların görüşlerini uzun uzadıya anlatarak yayılmalarına yol açtığı için eleştirmiştir. Şarani’nin Tabakatül Kübra’sında geçen bir rivayete göre Ahmed bin Hanbel bir gece yarısı Muhasibi’nin sohbetine katılmış, sonrasında sufilerle ilgili söylediklerine pişman olmuştur. Ancak bu rivayetin tartışmalı olduğunu söyleyen âlimler de bulunmaktadır.

Devamı: https://irfandunyamiz.com/ilk-donem-sufilerinden-muhasibi-hasretleri-aydin-basar/