AYHAN DEMİR'DEN: MOSTAR'I UNUTMA!

On yedinci yüzyılda yolu Mostar'a düşen Evliya Çelebi, Mostar Köprüsü'nün orjinal haline ilişkin şunları söylüyordu: "Şimdi şöyle bilsinler ki bu günahkar kul, hakir Evliya bu vakte gelinceye kadar 27 yıl durmadan seyahat edip, 16 padişahlık yeri gezip dolaştım. Yüz binlerce esere bakıp nice yüzlerce ibret verici köprüleri gördüm. Ancak bu anlatılan bütün köprülerden seyretmeye değer ve daha ibret verici, eşsiz ve benzersiz olanı bu Mostar Köprüsü'dür. Bu hakir kul öyle muhteşem bir köprüyü yeryüzünde görmedi."

Evliya Çelebi'nin yere göğe sığdırmadığı bu zarif abide, ne yazık ki, eski Yugoslavya mensubu iki ulus için hiçbir şey ifade etmiyormuş. Öyle olmasa, önce Mayıs 1992'de Sırpların, sonra Kasım 1993'de Hırvat topçusunun yoğun ateşine maruz kalmazdı.

Velibor Çoliç, Bosnalılar isimli eserinde Mostar savunmasına dair şunları anlatır: "Mostarlı altı genç, Neretva'nın üzerindeki kentin simgesi Eski Köprü'yü savunurken hayatını kaybetti. Daha önceki operasyonlarda, Bosna Savunma Birlikleri, bu tarihi merkezin eski mahallelerinde müthiş bir savaş vermek zorunda kalmışlar ve Sırpların mayınladığı Eski Köprü'yü kurtarmayı başarmışlardı. Daha sonra köprüyü korumak için üstünü tahta kepenklerle örttüler."

Ne yazık ki, Bosna Savunma Birlikleri'nin tüm çabaları boşa gitti. Hırvat topçusunun açtığı yoğun top ateşine daha fazla dayanamayan Mostar Köprüsü, 9 Kasım 1993 günü, kendini Neretvaİnın soğuk sularına bıraktı.

Her savaş gibi, Bosna Savaşı'da en sonunda bitti. Savaş bittiğinde, 429 yıl boyunca sapasağlam duran Mostar Köprüsü'nü yeşil Neretva'nın serin sularına indiren, Hırvatlara kalan tek şey koca bir utanç oldu.

Köprünün yeniden inşaatı için çalışmalar 1997'de, UNESCO, Dünya Bankası ve başta Türkiye olmak üzere İtalya, Hollanda, Hırvatistan'ın bağışlarıyla aslına uygun olarak yeniden inşasına başlandı.

Köprünün tamamlanma işareti olan 56'ncı sıradaki kilit taşı, 26 Ağustos 2003'te yerine konuldu. 23 Temmuz 2004 günü gerçekleştirilen görkemli bir törenle de hizmete açıldı. Ardından, 2005 yılında UNESCO tarafından Dünya Kültür Mirası listesine dahil edildi.

Evliya Çelebi'nin, "gökkuşağı gibi gökyüzüne boy salan bir kayadan diğer kayaya uzanan kemer" olarak nitelendirdiği Mostar Köprüsü üzerine çok şey söylenebilir. Ancak en güzeli söylenebileceklerin tamamını özetleyen, Balkanların ünlü ses sanatçısı ve bestecisi, Dino Merlin'in Mostarska isimli şarkısına kulak vermek:

"Bir gün yaşlanacağım, saçlarım ağaracak,

Ama Mostar hep genç kalacak!"

13.11.2012 Yeni Akit