BİR GÜZEL SEFER

20 Kasım Dünya Felsefe Günü. Aynı Zamanda Bir Felsefe Muallimi Olan Nurettin Topçu (20 Kasım 1909-10 Temmuz 1975) Hocamızın Doğduğu Gün.

Bu vesileler ile, geçen ay gerçekleştirilen “Vefatının 50. Yılında Nurettin Topçu Uluslararası Bilgi Şöleni”nde birazını yazdığım ve yazmayı düşündüğüm hâlâ canlı olan hatıralar bugüne nasip oldu.

Daha gitmeden…

Erzurum insanı Topçu hocamızdan hareketle bendeniz için hep güzeldi. Program vesilesiyle iki ilimize de ilk kez bu sene gitmek nasip oldu. Topçu hocamız için Erzurum’a gitmek; aynı zamanda İstanbul’a gitmek, Kudüs’e, Mekke’ye, Medine’ye gitmek gibi geliyordu…

Erzurum ve Erzincan seferi için yazmak iştiyakı hasıl olunca, hemen Doğan Büyük Türkçe Sözlük’te nasıl geçiyordur merakı sardı beni. Erzurum; “Doğu Anadolu’da tarihî şehir ve vilâyet.” (Doğan, 2014, s. 491). “Erzurum kilidi mülk-i İslâm’ın.” Alvarlı (Doğan, 2014, s. 491). Erzincan ve Kemaliye kelimeleri yoksa da Eğin kelimesini eklemiş hocamız. “Erzincan vilayetinde tarihi ilçe merkezi.” (Doğan, 2014, s. 455).

Erzurum Palandöken dağının heybeti karşısında irkilmemek elde değil. Otelin dağın tam eteklerinde oluşu; kuşatılmışlık hissi, sabah ayazı, tabiatın sessizliği ve dağlardan gelen sesler… Büyükşehrin hızından bir nebze olsa ayrılmak ve Erzurum’un esen soğuk rüzgarı arasında Nurettin Topçu hocamıza dair güzellikleri yâd etmek, onu baba tarafından Erzurumlu yapan kaderin cilvesi üzerine düşünmek insanı farklı tasavvurlara çekebiliyor…

Erzurum’da otelde sabah vakti kahvaltıya doğru yürürken, Mehmet Sılay Hocadan dinliyoruz: “Dünyanın sefaletlerine karşı yazılmıştır Safahat. Topçu’nun isyanı da buradan çıkmıştır.”

2 gün süren Erzurum seferi, yoğun oturumlarla birlikte, kendimle kalabildiğim vakitleri de nasip etti. Hamdolsun, bazen yolculuğun ve gidilecek yerin nasıl olabileceği insanın tahayyülüne sığmayabilir ama gidip görülen yerler size söyler; havasıyla, rüzgarıyla, toprağıyla, suyuyla belki dağıyla. Çokça el dokunulmamış köyleriyle, sazıyla sofrasıyla…

Erzincan Eğin, şimdiki adıyla Kemaliye, ikinci durağımız oldu. Kemaliye bambaşka bir güzellik bir doğa harikası. Sanki saklıda kalmış bir tabiatın derinlere inerek açılan gizemine şahit oluyorsunuz. Sağa dönen bir yol ayrımıyla, çokça uzun olmayan bir tünel ve köprüden geçiyorsunuz. Kanyon’un seyri ise hem uzaktan hem de yüzeyinde iken tarifi nâmümkün.

Vefatının 50. yılında Nurettin Topçu Hocamızı anlamak; onun yaşadığı; yaşarken dinle(n)diği tabiatı yerinde görmek; akademik okumaların ve makalelerin yanı sıra kalbi mutmain eden farklı bir yöne sahip.

Topçu Hocamızın annesinin köyü olarak bilinen Apcağa Köyü’ne geliyoruz. Ağaçları, yeşillik alanları yolların kenarlarından akan küçük su akıntılarıyla, sakin tabiatının içine doğru varıyoruz. Evlerine çok yakın bir yerde bulunan çeşmenin başında Topçu Hocamızın yaptığı tefekkürleri hayal ediyoruz. Sakin mizacı, gösterişsiz ve nümayişsiz tutumları, sanki biraz da buradan ruhuna işlediğini düşündürüyor…

Bu yıl ilk kez “Nureddin Topçu, Felsefe Okulu ve Eğitim” adıyla Kemaliye’de (Eğin) Topçu Hocamızı anlama gayretinde olacağımız bir gelenek başladı hamdolsun. Erzincan Kemaliye’ye Topçu hocamız vesilesiyle gitmek fikrinin, D. Mehmet Doğan hocamızın neden hayali olduğunu Kemaliye’ye vardığınızda, hatta oradan Ankara’ya döndüğünüzde daha iyi anlayabiliyor insan. İnşallah her yıl böylesi bir geleneğin yaşanması ve sürdürülmesi fikri de hayata geçirilmesi gereken kuvvetli bir hayal olarak bugünün ve geleceğin insanına emanet.

Rabia Nur Akmaz

19.11.2025