BİR SÖZLÜĞÜN HİKÂYESİ 4

Büyük Türkçe Sözlük, ilk yayınlanışından sonra, sürekli yenilendi, geliştirildi ve genişletildi. Bu yenilenme ve genişletilme söz varlığının artırılması yanında, 4. yayınlanıştan itibaren edebiyatımızın ve fikir dünyamızın önemli isimlerinden seçilen örneklerle de zenginleştirildi.

D. Mehmet Doğan çalışma masasında, sözlükler arasında…

Türkiye’nin her bakımdan büyük değişim geçirdiği bu dönemde dil ve kültür alanında da ciddi sarsıntılar yaşandı. Büyük Türkçe Sözlük bu sarsıntılı dönemde kültürel süreklilik açısından önemli bir hizmet gördü.

Büyük Türkçe Sözlük, 10. Baskısı ile Özbekistan Yazıcılar Uyuşması’nın Mahmud Kaşgarî Mükâfatı’na lâyık görüldü.

Hiçbir sözlük 40 yıllık süre içinde bu kadar çok yenilenmedi. Neredeyse her beş yılda bir genişletilen ve mükemmelleştirilen bir sözlük var karşımızda.

Büyük Türkçe Sözlük’ün dilimiz ve kültürümüz açısından taşıdığı değerini, Ekrem Tahir, Bâbil'deki Türkiye kitabında şöyle ifade ediyor:

“Bizde ilk kez bir lügatçimiz, daha doğrusu mevcut lügatler içinde gerek makro gerekse mikro yapı bakımından, bugünkü lügat ilmine (leksikoloji) en uygun lügat, D. Mehmet Doğan'ın Büyük Türkçe Sözlük adlı eseridir. Sayın Doğan, dilimizin kazları ve tazılarının tahribine, yıkım ve ihanetlerine karşı, kaybolan, unutulan, parlak ve hakiki mücevherleri sayfalara kazımış, unutulup hafızalardan silinmesin diye... Umarım bu derviş ruhlu, usta lügatçimiz dilimizde mevcut olan ve rahatlıkla 150-200 bin kelime olan dilimizin kristal, nadir elmaslarını, ihanetin, tahribin, hafızanın unutulan duvarları arasına atılan, gömülen, unutturulmaya çalışılan kelimeleri bize kazandırır.” 

https://www.tyb.org.tr/buyuk-elmas-buyuk-turkce-sozluk-42192h.htm

Sözlüğün genişletilmiş 7. Yayınlanışı 2011’dedir.

D. Mehmet Doğan, bu süre boyunca sözlükle ilgili çalışmalarını diğer işleri arasında aksatmadan sürdürmüştür. Her gün en az 1 veya 2 saatini bu çalışmaya tahsis etmiştir. Bu arada, dil ve sözlük konulu yazılar yayınlamaya devam etmiş, bunları Bir Lügat Bulamadım, Yüzyılın Soykırımı ve Devlet Sözlük Yazar mı? başlıklı kitaplarında toplamıştır. Bu kitaplar Türkiye’de sözlükçülük çalışmaları ile ilgili ilk kapsayıcı eserlerdir.

Büyük Türkçe Sözlük’le ilgili bu süre içinde birçok ilim, fikir ve edebiyat adamı görüşlerini çeşitli yayın organlarında ifade etmişlerdir.

M. Orhan Okay (Prof.Dr.)

“D. Mehmet Doğan’ın Yüzyılın Soykırımı adlı yeni kitabı, dilimizin hiçbir zaman akıldan çıkmaması gereken meselelerine bir daha eğilmemize fırsat veriyor. Başta çeyrek yüzyıldan beri gittikçe geliştirerek Büyük Türkçe Sözlük olmak üzere Dil Kültür ve Yabancılaşma, Bir Lügat Bulamadım, adı kitaplarıyla türkçeye olan sevdasını bildiğimiz D. Mehmet Doğan’ın yayınlanmış farklı konulardaki diğer eserlerinden yer yer Türk dilini çıkmaza sürükleyen kişi ve kurumlara karşı çetin mücadelesini gördük.”

M. Niyazi Özdemir

“Kültür ve sanat adamı olarak tanıdığımız Doğan’ın her ciddi kalem erbabı gibi, dilin önemini kavradığını hazırladığı Büyük Türkçe Sözlük’ten biliyoruz.

Beşir Ayvazoğlu

Sürekli genişletilerek yeni baskıları yapılan Büyük Türkçe Sözlük’ün çok kapsamlı ve güvenilir bir sözlük olduğunu söyleyebilirim.

Turan Karataş (Prof.Dr.)

Yılların emeği ve birikimi olan Doğan Büyük Türkçe Sözlük, kemal mertebesine erişmiş görünüyor. Elimizdeki eser şu haliyle büyük bir kıymeti haizdir. Güvenerek bakacağımız bir kaynaktır.

İdris Nebi Uysal (Doç. Dr.)

Büyük Türkçe Sözlük kültür ve medeniyetimizin temsilcilerine kucak açan kelime kadrosu ile sözlükçülük tarihimizde nevi şahsına münhasır bir duruş sergileyerek kullanıcılarını bilgilendirmeyi sürdürüyor.

Cihan Aktaş

Hata yapmamak için başvurduğu güvenilir kaynaklardan biriydi Büyük Türkçe Sözlük. Gün içinde defalarca açılır, karıştırılırdı.

Ali Ayçil

Pek çoğumuzun yıllar boyunca masasının üzerinde tuttuğu ve başvurduğu Büyük Türkçe Sözlük yazarın kültürümüze yaptığı en önemli katkıdır. Burada sadece bir sözlükten değil, sözlük yapma, hazırlama bilincinden de bahsediyoruz.

Ersin Özarslan (Prof.Dr.)

Türkiye’deki dil meselesinin aynı zamanda bir “lügat meselesi” olduğunu fark etmiş ve hazırlanması büyük bir gayret ve cesaret gerektiren bir işe girişerek, türkçenin şu andaki en nitelikli sözlüklerinden birini hazırlamıştır. Doğan’ın sözlüğü şu anda en yeni sözlüktür.