CEMİL KOÇAK'TAN: BİR ŞEHİR EFSANESİ OLARAK İZMİR

İzmir’in doğma büyüme sosyal demokrat olduğunu söylemiyorlar mı; hayret ediyorum, acaba benim memleketimden mi söz ediyorlar diye…İzmir’in siyasî tarihini şehir efsanesi haline getirenlere karşı bir çift söz söylemek zamanı geldi de, çoktan geçiyor. 1930’da İzmir ve Ege, Serbest Fırka’yı kucaklamıştı. Meşhur İzmir mitingi ve olayları, hâlâ hatırlanır. Hani şu polis kurşunu ile vurularak ölen çocuğunu Fethi Okyar’ın dizinin dibine koyarak, ‘işte sana bir kurban, gerekirse daha çoğunu da veririz, yeter ki bizi kurtar!’ diyen babanın çığlığının hâlâ kulaklarda çınlatıldığı o mitingden söz ediyorum. İzmir, o sırada Atatürk’ün partisi CHP’nin parti binasını ve gazete matbaalarını taşlayıp, yıkmakla meşguldü. Acaba neden? Herhalde sosyal demokrat olduğu için! Serbest Fırka, belediye seçiminde Bergama’da, Foça’da, Kuşadası’nda, Menemen’de, Seferihisar’da, Urla’da, Buca’da, Kınık’ta, Şirince’de, Armutlu’da belediye başkanlığını kazanmıştı! Foça’da CHP 78 oy alırken, Serbestçiler 820 oy almışlardı meselâ! Başkaca kazandığı yerler de vardı; ama ben sadece Ege’yi yazdım. İzmir önce DP’nin, sonra da AP’nin İzmir ve Ege, DP’nin kalesiydi. DP’nin muhalefet yıllarında partinin en güçlü isimleri buradan çıktı. Celâl Bayar da İzmir milletvekiliydi. Dinlenmek için hep Çeşme’ye sayfiyeye gelirdi. 1950 seçiminde İzmir’de CHP % 41 oy alırken, DP % 56 ile seçimi kazandı. Bir sonraki seçimde oranlar % 39’a karşılık % 60 olmuştu bile. DP’nin katıldığı son seçimde oy oranı % 55 idi; CHP’ninki sadece % 42 iken. 27 Mayıs’ın hemen öncesinde Menderes’in meşhur İzmir mitingini yıllar sonra annemden bizzat dinlemiştim. ‘İzmir birbirine girmişti” diye anlatmıştı; sonra muhtemelen benim politikaya olan düşkünlüğümden dolayı, bir uyarı olarak da eklemişti: ‘sonra ihtilâl oldu, astılar; kimseden de ses çıkmadı.’ Politikayla hiç ilgili değildi; ama tecrübesi ile bana politikanın ne olduğunu aktarmaya çalışmıştı. Yıllar sonra 27 Mayıs darbesinden sonra Aydın’da idamları protesto için hiç olmazsa dükkânların kapatılmasını önerenlerin hayal kırıklığını anılar bağlamında okuduğumda, aklıma ilk gelen de annemin yıllar önce bana söyledikleri oldu. 27 Mayıs’tan sonraki ilk seçimde İzmir’de AP’nin oyu % 55, CHP’ninki yine % 40’dı. 1965 seçiminde AP % 62 oy alırken, CHP’ninki sadece % 30’du. Bir sonraki seçimde AP % 53, CHP % 35 idi.

Yazının devamı için: http://haber.stargazete.com/yazar/bir-sehir-efsanesi-olarak-izmir/yazi-749039