CEREN KENAR'DAN: PRAG'DAN KİEV'E TÜRKİYE SOLU

Sene 1968, yer Prag.

Reformist Alexander Dubçek iktidara gelir. 1960'ların başından beri bir yandan ekonomik darboğazla, diğer yandan baskıcı rejimin oluşturduğu sosyal rahatsızlık ile boğuşan Çekoslovakya'nın siyasi ve ekonomik liberalleşmesini sağlayacak bir dizi reformu uygulamaya girişir. Bunlar gelişmiş demokrasiler için küçük, ancak sosyalist bir devrim için epey devrimci sayılacak adımlardır. Dubçek toplumda birikmiş öfkenin farkındadır ve sosyalist rejimin ancak bu reformlar ile iktidarda kalacağını görmüştür. Sosyalist rejimi payidar kılmayı ve Komünist Parti'nin gücünü ve etkinliğini arttırmayı hedefleyen bu reform paketi, basının özgürleştirilmesi, tüketim maddelerine önem verilmesi, hatta daha demokratik çok partili bir hükümet kurulması gibi düzenlemeleri içermektedir.

Reformları savunurken Dubçek epey dikkatli bir dil kullanmıştı. “Sosyalizm sadece ezilen kitleleri, sömürü sınıfının tahakkümünden kurtarmak demek değildir, aynı zamanda bir burjuvazi demokrasinin kitlelere sağladığından daha iyi bir hayat kalitesi sunmaktır sosyalizm” sözleri ile reformları savunuyordu. Savaş sonrası Çekoslovakya'yı bir dikta rejimine mahkûm eden seleflerini eleştirmekten kaçınıyor, o dönemin politikalarını burjuvazi kalıntıları için mücadele etmek açısından zorunlu gördüğünün altını çiziyordu. Ancak artık bir siyaset değişiminin vaktiydi ve bu değişim en çok da sosyalist rejimi korumak için yapılmalıydı.

Reformlar ile gelen özgürlük havası Çekoslovakya'da olumlu karşılandı. Yıllardır sansürlenen medyada, ilk defa Sovyetler'i eleştiren makaleler çıktı. Sosyal Demokratlar hemen yeni bir parti kurmak için kollarını sıvadı. Komünist partideki radikaller Dubçek'e hemen reformlardan geri dönülmesi konusunda baskı yapmaya başladı. Dubçek kararlıydı, “insan yüzlü sosyalizm” idealinden dönmeyecekti.

Yazının devamı için: http://www.turkiyegazetesi.com.tr/ceren-kenar/578385.aspx