FATİH’İN ÇOCUKLUK DEFTERİNİ GÖRDÜNÜZ MÜ?

Fatih, Divanı olan ilk padişahtır Fatih Sultan Mehmed döneminde sanata ve sanatçıya çok değer verilmiştir. Onun devri sanatın altın çağını yaşadığı devirdir. Saray nakkaşhanesini kurması, minyatür sanatının ilk örneklerinin verilmesi onun zamanında olmuştur. Bunda kuşkusuz sanata yatkın kişiliğinin payı vardır. Avni mahlasıyla şiirler yazan, 'Divan'ı olan ilkpadişahtır o. Bu defterden anlıyoruz ki, Fatih şiire olduğu kadar resime de meraklıdır. İtalya'dan getirttiğisanatçılara portresini yaptıran ve Padişah Portreciliği geleneğini başlatan da kendisidir.Fatih'e dair bilinen en eski belge olan bu defter, genç şehzadenin tuğra denemelerinden tutun da, Doğulu veBatılı özellikler taşıyan portre çalışmalarına, hayvan figürlerine, çiçek ve süslemelere kadar birçok karakalemçalışması barındırıyor. Daha genç yaşta Fatih'in, resme kabiliyeti ve tezyinîsanatlara ilgisi olduğunu defterdekiçizimlerden anlıyoruz. Defterdeki bu süsleme formları-hatayi, yaprak ve goncalar- dönemin karakteristiktezhip motiflerinden esinleniyor.

Tuğralarına "El-Muzaffer Daima" yazmışBesmele ile başlayan bu defterde Fatih, padişah olacağı zamankullanacağı imzası olan tuğrasının en güzelformunu oluşturmayaçalışmış. Sultan Mehmed bin Murad Han isminden sonra ElMuzaffer Daima ibaresini de eksik etmez Fatih,denemelerinde. O zamandan lügatine koymuştur zaferi.Küçük yaştan beri çok dilli ve çok kültürlü ortamda yetişenFatih, eğitimini aldığı Arap, Fars ve Yunan dillerinde yazılar yazmıştır defterine. Şiir yazma girişimindebulunmuş, bir iki beyit karalamış.Defterde insan ve hayvan figürleri varDefter, insanlar ve hayvanlar üzerinde yaptığı gözlemi göstermesi bakımından önemli. Yandan görünen gövdesinin yarısının çizildiği atbaşları, leylek, kartal, baykuş karikatürleri çizmiş. Kesin vemuntazam çizgilerle gözlemini yansıttığı bu karikatürler, usta bir eldençıkmış intibaını uyandırıyor. Zira ayrıntılar geçiştirilmemiş, detaylarözenle aktarılmış. Kuşların gagasındaki zariflik ne kadar da güzelyansıtılmış. Acaba kuş mu besliyordu genç şehzade? Atın öne uzanmış sağ ayağındaki inceliğe bakın. Yıllar sonra Fatih'in, İstanbul surlarına dayandığı resmedilirken yine atın bir ayağı önde, şaha kalkmış olacaktır.

Yüz ifadelerinin başarıyla yansıtıldığı insan portreleri, Fatih'inressamlardan sanat eğitimi aldığını gösteriyor. Yüzdeki anlatımıyakalamaya gayret etmiş Fatih. Bıyıklı, sakallı ve sarıklı tipler olduğu gibi, Batılı insanların portreleri de vardırdefterde. Kim bilir saray erkânından kimleri çizdi? Kendisine yabancı dil öğreten Batılı hocalarını mıresmetmek istemiştir şu portrelerde? Belki de şu gümrah sakallı, ön cepheden çizilmiş kişi Fatih'in hocasıMolla Gürani'dir, neden olmasın?Defter, Fatih'in hem Osmanlıfigürlerine, hem Batısanatına olan ilgisini gösteriyor, her yönüyle merakuyandıran sultanın gençliğine ait somut iz ve işaretler taşıyor. Fatih'in müsvedde defterindeki hâlâ gizeminikoruyan bu çizimler meraklılarının ilgisine açık.

Fatih'in karakalem çizimleri için:

http://www.dunyabizim.com/?aType=fotohaber&FotoID=7888&page=1