GECİKEN ISLÂHAT VE MEDRESELERİN KENDİ KADERLERİYLE BAŞ BAŞA BIRAKILMA SÜRECİ

Devlet kurumlarında gözlenen bozulmanın ve gerilememin sorumluluğunu ilgili kuruma yüklemenin nesnel ve tutarlı bir tarafı bulunmamaktadır. Birer tüzel kişilik olan kurum ve kuruluşlar, onları yönetenlerin kabiliyet ve yetenekleri nisbetinde hizmet ve ürün ortaya koyar; ortaya konulan hizmet ve ürünün kalitesine göre de değer görürler.

Osmanlı’da II. Mahmut dönemine gelinceye kadar padişah değişiminde en etkili kuvvet Yeniçeri Ocağı ve ulemâ sınıfıydı. Yeniçeri Ocağı maddi gücü; ulemâ sınıfı ise manevi gücü oluşturuyordu. II. Mahmut, ulemânın da desteğini alarak maddi kuvveti oluşturan Yeniçeri Ocağını kaldırmış, ardından yine medrese menşeli devlet adamlarının öncülüğü ve katkısıyla başlatılmış olan mektepleşme sürecini hızlandırarak manevi kuvveti oluşturan medreselerin etkisini azaltmayı amaçlamıştı. Diğer bir ifadeyle ilmiye sınıfı, yetişmiş oldukları medreselerin sonunu hazırlayan kurumların teşekkülüne de katkı sağlamıştı.

Tanzimat’la birlikte mektepleşme sürecinin ivme kazanması üzerine geleneksel eğitim kurumu medreseler için yeni bir süreç başlamıştı. Mektep-medrese ikiliğine yol açan bu süreçte önce rüştiyelerin ve özellikle 1867 yılından itibaren sultânî mekteplerin açılmasıyla birlikte medreselerin güç ve destek kaybı artarak devam etmişti. İlerleyen süreçte, zemin sarsıntısına dönüşecek olan bu kayıpların farkına varan basiret sahibi ulemânın ön alma çabaları ise II. Meşrutiyet dönemine kadar sonuçsuz kalacaktı.

Devamı: https://www.maarifinsesi.com/geciken-islahat-ve-medreselerin-kendi-kaderleriyle-bas-basa-birakilma-sureci/