GÜMRÜKÖNÜ YAZILARI-11

Akyazı’dan Yetişenler

(alfabetik)

Akyazı adını ‘Akova’dan almış bir ilçemiz. Mâlumunuz ‘ova’nın bir diğer adı ‘yazı’dır.

Hatta 1954’te il olurken TBMM’de ‘yeni ilin adı’ Akova mı Sakarya mı olsun diye uzun süre kararsız bile kalınmış.

Akyazı bir bakıma ‘küçük Adapazarı’ aslında, bir çok benzerlikleri var.

Adapazarı’nın kıyısından nehir (Sakarya) geçer Akyazı’nın Mudurnu deresi.

İkisi de ovada kuruludur.

İkisinin de sosyal/etnik yapısı ‘küçük Osmanlı’ özellikleri gösterir.

Akyazı, Adapazarı’nın hem ‘kardeşi’, hem de – en büyük ilçe olma özelliği taşıması nedeniyle- rakibidir.

TÜRKLER ÖNCE AKYAZI’YA YERLEŞTİ

Bilenler bilir, Osmanlı bir Selçuklu Beyliğidir. Ertuğrul Gazi Selçuklunun ‘en Batı karakolu’ olarak Söğüt’e ‘berat’la yerleşmiş bir uç beyidir ve Selçuklu sancağını taşımaktaydı.

Tükler bugünkü anlamda Sakarya topraklarında ilkin Akyazı’ya yerleştiler; Selçukludan izin alan Umurhan Beyliği, Osmanlı’dan çok çok önceleri Akyazı bölgesine gelerek bölgeyi Müslümanlaştırmış/Türkleştirmişti.

Umurhan Beyliğinin 1095 yılında Göynük merkezli kurulduğu biliniyor. Umur Gazi, Sultan Alparslan’ın komutanlarından birisiydi.

Sakarya’nın / Samanlı Dağlarının en yüksek tepesi olan Keremali Tepesi de (1436 veya 1585 m) Akyazı’dadır. İddialara göre Kerem Ali, bir Selçuklu askeri olup, şehit edildiği tepeye gömülmüş olduğundan, dağın7tepenin adı onun ismiyle anılmaktadır.

AKURGAL, SEZGİN BURAK, MEHMET NİYAZİ

Akyazı’dan sadece Sakarya’mızın yüz akarlı değil, Türk arkeolojisinin, Türk düşüncesinin/basının ve Türk bant karikatürünün de en önemli isimleri çıkmış. 2 bakan ve ikişer dönem TBMM’de görev yapan 2 milletvekili çıkartması da cabası.

Ordinaryüs Profesör Ekrem Akurgal Akyazılı. Türk bant karikatürünün baş kahramanı, Türk çizgisine Tarkan, Hüdaverdi gibi ölümsüz kahramanlar kazandıran Sezgin Burak da Akyazı Karaçalılık köyünden. Hatta doğup büyüdüğü evin duvarlarını da onun çizdiği eserler süslüyor. Romanı ‘Çanakkale Destanı’ ile ölümsüz bir eser bırakan, onun üzerinde düşünce/deneme kitabı bulunan, Zaman gazetesindeki düşünce/deneme yazılarıyla ufuk açan Mehmet Niyazi (Özdemir) de Akyazılı. Akyazı ayrıca Bayındırlık bakanı (Cevat Ayhan), İçişleri Bakanı (Hasan Fehmi Güneş), ikişer dönem TBMM’de Sakarya’yı temsil eden Barbaros Turgut Boztepe ve Recep yıldırım da Akyazılıdır.

Akyazı’dan Yetişenler

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

(alfabetik)

1. Prof.Dr. Ahmet Tutar                    Kimya

2. Akgün Akova                                 Şair / Fotoğraf Sanatçısı

3. Prof.Dr. Ali Akyüz                         İlahiyat (Hadis)

4. Altan Tanrıkulu                             Spor Yazarı

5. Barbaros Turgut Boztepe             CHP/AP Sakarya Milletvekili

6. Cevat Ayhan                                  Bayındırlık Eski Bakanı

7. Ord. Prof.Dr. Ekrem Akurgal       Arkeolog

8. Erol Fazlıoğlu                                 Yönetmen

9. Eyüp Engin Hoş                             General

10. Faruk Geç                                     Ressam

11. Ferruh Tuzcuoğlu                        Doç.Dr.

12. Güven Kıraç                                 Tiyatro oyuncusu

13. Hasan Fehmi Güneş                   İçişleri Eski Bakanı

14.. İhsan Uzungüngör                      Yazar

15. Kenan Akman                             CHP Kocaeli Milletvekili

16. Leyla Sayar                                  Aktris

17. Mehmet Niyazi Özdemir            Yazar

18. Mithat Bayrak                             Olimpiyat Şampiyonu güreşçi

19. Ali Nail Durmuş                           A Milli futbolcu

20. Ömercik                                         Aktör

21. Recep Yıldırım                            Milletvekili

22. Serdar Akar                                  Yönetmen

23. Sezgin Burak                                Çizer

24. Ş. Şemsi Bayraktar                     Oda Başkanı

25. Yıldırım Gencer                           Aktör

26. Zeynep Değirmencioğlu             Aktris

ORD.PROF.DR. EKREM AKURGAL

Akyazılı bir ailenin çocuğu olarak 1911 yılında İstanbul'da doğdu. 1931 yılında devlet sınavını kazanarak Almanya'da arkeoloji öğrenimi gördü. 1957 yılında Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih – Coğrafya Fakültesinde ordinaryüs profesör oldu. Ege'de Foça, Çandarlı, Erytrai ve İzmir antik kentlerini ortaya çıkarmıştır. Eski Yunan, Hitit –Hatti ve eski Anadolu uygarlıkları üzerine çeşitli dillerde sayısız eseri yayınlanmıştır. Akurgal, Avrupa'da yedi akademiye üyedir ve dünyadaki pek çok bilim kuruluşunun şeref üyesidir. Bordeaux Üniversitesi (1961), Atina Üniversitesi (1988), Lecce Üniversitesi (1990), Anadolu Üniversitesi (1990) kendisine şeref Doktoru sanını vermişlerdir. Akurgal, Federal Almanya Büyük Liyakat Nişanı Yıldızlı Rütbesi (1979), Goethe Madalyası (1979), Türkiye Cumhuriyeti Kültür Bakanlığı Büyük Ödülü (1981), İtalyan Commandatore Nişanı (1987) ve Fransız Légion d'Honneuer Officier rütbesi (1990) sahibidir.2002 yılında İzmir’de vefat etti.

Prof.Dr. AHMET TUTAR (Kimya)

AKGÜN AKOVA (Şair)

1962 yılında Akyazı’da doğdu. İlk ve orta öğrenimini Gebze’de tamamladı. Hacettepe Ü. Kimya Bölümünü bitirdi (1985). İÜ İletme İktisadı Enstitüsünde yüksek lisans yaptı. TRT’de Okudukça (1997) ve Artı Sanat (1998) programlarının metin yazarlığını üstlendi. Voyager dergisi seyahat editörlüğünü yapıyor (1999-2004).  İlk şiirleri Milliyet Sanat’ta yayımlandı (1984). Şiir ve yazılarını Adam Sanat, Milliyet Sanat, Vayager ve Öküz dergilerinde yayımladı. Yeni Türkü Şiir Ödülü (1984), Truva Şiir Ödülü (1994) ve Dil Derneği Ömer Asım Aksoy Ödülü (1998) sahibidir. Şiir kitapları: Sansürttürme Şair Abüüü (1991), Pepetye (1992), Baba Bana Bağırma (1994), Aşk ve Kuyrukluyıldız (1997), Seçme Şiirler (1998), Elimi Tut Yeter (1998).

CEVAT AYHAN (Bakan)

1938 yılında Sakarya Akyazı Çıldırlar Köyü’nde doğdu. İstanbul Teknik Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümünü bitirdi. Aynı bölümde yüksek lisans yaptı. DPT’de uzman, Aliağa Rafinerisi Tevsi Projesi Makine Grubu Şefi, Petkim Tesisleri Tevsi Proje Müdürü, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı, TZDK Genel Müdürü olarak görev yaptı. 1991, 1995 ve 1999 seçimlerinde RP ve FP Milletvekili olarak TBMM’ye girdi. Erbakan Hükümetinde Bayındırlık ve İskan Bakanı olarak görev yaptı. (1997-98) Halen Saadet Partisi Genel Başkan Yardımcılığı görevini yürütmektedir.

BARBAROS TURGUT BOZTEPE (Milletvekili)

1933 Sakarya Akyazı Boztepe Köyü’nde doğdu. Akyazı (Konuralp) İlkokulu, Bilecik Ortaokulu, Haydarpaşa Lisesini bitirdi. İstanbul Ü. İktisat F. İktisat – İşletme ve Maliye Disiplini (3 bölüm) mezun oldu. İstanbul Belediye Konservatuarına memur olarak girdi. (1956) Aynı kurumda İdare Amirliği, Şehir Operası Müdür Muavinliği, İktisadi Teftiş Heyetinde müfettişlik yaptı. 1969 ve 1977 genel seçimlerinde CHP Sakarya Milletvekili seçildi. 1979 Haziranında CHP’den istifa ederek Adalet Partisine  katıldı. 12 Eylül 1980 Askeri Darbesi ile milletvekilliği sona erdi. 1996’dan bu yana CHP üyeliğini sürdürüyor. Halen Ankara’da Dikmen semtinde oturuyor.

MİTHAT BAYRAK (Milli güreşçi)

1929 yılında Sakarya Akyazı’da doğdu. 1948 yılında Sakarya Güneşspor Kulübü’nde güreşe başladı. Antrenörleri Gazanfer Bilge, Mehmet Oktav, Hüseyin Erkmen ve Celal Atik’tir. Greko-romen dalda 73 ve 79 kilolarda güreşti. 2 kez Olimpiyat Şampiyonu (Melbourne, 1956, 73 kg) ve (Roma, 1960, 73 kg)’dur. Halen Almanya’da ikamet etmektedir.

Ş. ŞEMSİ BAYRAKTAR (Oda Başkanı)

1958 yılında Sakarya Akyazı’da doğdu. Öğrenimini A.Ü. Fen Fakültesi ve Ziraat Fakültesinde tamamladı. Tarım Kredi kooperatifleri Sakarya bölge Birliği’nde ve Fiskobirlik Denetim Kurulunda üyelik ile Türkiye Ziraat Odaları Birliği Başkanvekilliği görevlerini yürüttü. Akyazı Ziraat Odası Yönetim Kurulu Başkanlığı yapmaktadır. Çiftçilik, tavukçuluk ve ticaretle uğraşmaktadır. Halen Türkiye Ziraat Odaları Birliği Genel Başkanı olarak görev yapmaktadır.

ZEYNEP DEĞİRMENCİOĞLU (Aktris)

1955 yılında Akyazı’da doğdu. Yeşilçama 3 yaşındayken Duvaklı Göl (1958) filmiyle adım attı. Ayşecik adlı çocuk filmleriyle sinemaseverlerin gönlünde taht kurdu. Bir çoğu Ayşecik dizisi olmak üzere 1958-1974 arası 43 filmde rol aldı. Son filmi Yayla Kızı (1974)’dır. Milli futbolcu ve spor adamı Serkan Acar’la evlidir.

HASAN FEHMİ GÜNEŞ (Bakan)

1934 yılında Akyazı’ya bağlı Karapürçek beldesinde doğdu. Arifiye İlköğretmen Okulu’nu ve İstanbul

Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ni bitirdi. Savcılık ve serbest avukatlık yaptı. 1975-80 arası CHP Sakarya Senatörü olarak TBMM’de görev yaptı. 1978 yılında 3. Bülent Ecevit Hükümeti’nde İçişleri Bakanlığı görevine getirildi. 1987 seçimlerinde SHP İstanbul, 2002 seçimlerinde CHP İstanbul milletvekili olarak tekrar TBMM’ye girdi. CHP’de etkin görevler üstlendi.

EYYÜP ENGİN HOŞ (General)

1948 yılında Akyazı’da doğdu. Kara Harp Okulu’nu (1967) bitirdi. Jandarma Subayı olarak çeşitli

birliklerde takım, bölük, tabur komutanlıkları ve karargah subaylığının ardından Tuğgeneralliğe (1999) terfi etti. Kayseri Jandarma Bölge Komutanlığı, İstanbul Jandarma Bölge Komutanlığı ve Konya Jandarma Bölge Komutanlığı görevlerinin ardından emekli oldu. (2002)

MEHMET NİYAZİ ÖZDEMİR (Yazar)

1942 yılında Akyazı’da doğdu. İstanbul Haydarpaşa Lisesi’ni ve İstanbul Ü. Hukuk Fakültesi’ni bitirdi. (1967) Marlburg, Bonn ve Köln Üniversitelerinde Türk Kamu Hukuku’nda Temel hürriyetler konusunda doktora yaptı. Zaman ve tercüman gazetelerinde, Ufuk Çizgisi, Bayrak, Genç Akademi, Türk Yurdu, İnsan ve Kainat dergilerinde makaleleri yayımlandı. Tezli romanlarıyla tanınan Mehmet Niyazi, milli konuları ön plana çıkartmış ve Türkiye’nin sosyal yapısı üzerine görüş belirtmiştir. Hikayeleri: Bayram Hediyesi (1971), Romanları: Var Olmak Kavgası (1969), Çağımızın Aşıkları(1977 – konusu değiştirilerek yeniden İki Dünya Arasında adıyla yayımlandı -1988), Ölüm Daha Güzeldi (1980), Yazılamamış Destanlar (1991), Çanakkale Mahşeri (1998). Ayrıca 6 adet araştırma ve makale kitabı daha vardır.

Prof.Dr. ALİ AKYÜZ (İlahiyat)

1958 yılında Sakarya Akyazı'da doğdu. 1978 yılında Sakarya İmam-Hatip Lisesi'nden, 1982'de İstanbul Yüksek İslâm Enstitüsü'nden mezun oldu. Marmara Ü. İlahiyat Fakültesindeki görevine, araştırma görevlisi olarak 1985 yılında başladı. MÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü'nde hazırladığı Saîd b. Mansûr'un Musannefi'nin Yeniden inşası adlı doktora tezini 1992 yılında tamamladı. 1998 yılında doçent oldu. Bir süre İlâhiyat Meslek Yüksekokulu'nda müdür yardımcılığı görevinde bulundu. 2005 yılında profesörlüğe yükseltildi.

RECEP YILDIRIM (Milletvekili)

1949 yılında Sakarya Akyazı'da doğdu.  Makine Yüksek Mühendisi; İstanbul Yıldız Teknik Üniversitesi Vatan Mühendislik Fakültesi Makine Bölümü'nü bitirdi. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı İstanbul Sanayi Bölge Müdürlüğü'nde uzman makine mühendisi. Akyazı İmam Hatip Lisesi'nde Matematik ve İngilizce öğretmenliği yaptı. Sanayi Bakanlığı Sanayi Dairesi Otomotiv Şubesi'nde mühendis. Özel sektörde Adapazarı CERSAN AŞ'de vinç fabrikasında mühendis. Serbest Mühendislik ve Mimarlık Bürosu açarak ticarete başladı. Akyazı (1989-2002) Belediye Başkanlığı görevine seçilerek üç dönem bu görevi yürüttü. Sakarya Sağlık Vakfı ve Sakaryaspor AŞ Kurucu Üyeliği yaptı. TBMM’de 2002-2011 yılları arasında 2 dönem Akparti Sakarya Milletvekili olarak görev yaptı.

ALTAN TANRIKULU (Spor yazarı ve gazete yöneticisi)

Akyazılı bir ailenin çocuğu olarak 1968 yılında İzmit’te doğdu.  İlk, orta ve lise tahsilini Anadolu’nun çeşitli illerinde tamamladı.  İTÜ Kontrol ve Bilgisayar Mühendisliği’nde 1 yıl okuduktan sonra, Boğaziçi Ü. Bilgisayar Mühendisliğine geçiş yaptı. 1989 yılında Gelişim Spor’da stajyer gazeteciliğe başladı. 1992-96 arası  4 arkadaşıyla SPOR&SPOR adlı dergiyi çıkardı.  Yeni Yüzyıl (1995-98)’da yazdı. 1998’de Sabah’a geçen Tanrıkulu, 1999 şubatında İbrahim Seten’le birlikte Sabahspor ve Fotomaç’ın başına getirildi. 2000 yılında Yeni Binyıl Gazetesinin spor müdürü oldu. Ocak-2001’de Fotomaç’a genel yayın müdürü oldu. 2002’nin ağustos ayında Sabah Gazetesi Spor Müdürlüğüne getirilen Altan Tanrıkulu, NTV – Videolig, ATV –Bizim Stadyum, Lig TV –Derin Futbol adlı televizyon programlarında yorumcu olarak görev aldı.   Beşiktaş Tarihi, Fenerbahçe Tarihi  ve Galatasaray Tarihi adlı kitapları YKY tarafından yayımlandı. (Ekim-2002)

Sezgin BURAK (Çizer)

1935 yılında Akyazı’da doğdu. İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi Yüksek Dekorasyon Bölümü’nü bitirdi (1957). İlk karikatürleri Doğan Kardeş dergisinde yayımlandı. Karikatürleri Aydabir, Hafta, 20. Asır, Bütün Dünya, Hayat, Çarşaf dergileri ve  Cumhuriyet, Yeni İstanbul, Hürriyet gazetelerinde yayımlandı. Hürriyet Gazetesindeki 1964 yılından itibaren Bizimkiler-Hüdaverdi adlı bant karikatürleri ve 1967 yılından itibaren çizdiği Tarkan adlı tarihi kahraman serisiyle geniş kitlelerce tanındı. İtalya’da Studio D’Ami’de çalıştı ve burada El-Cougar kahramanını yarattı. İtalya Milano’da düzenlenen  “Avrupa Reklam Yarışması”nda (1966) hazırladığı fişlerle birincilik ödülünü kazandı.   Bizimkiler Lale Oraloğlu, Tarkan Ertem Eğilmez tarafından sinemaya aktarıldı. Çeşitli akrilik ve yağlıboya çalışmaları yapan sanatçı 1978 yılında vefat etti.

YILDIRIM GENCER (Aktör)

1936 yılında Akyazı Kuzuluk’ta doğdu. Yeşilçama “Elalem Ne Der” (1962) filmiyle adım attı. Karakter oyuncusu olarak 173 filmde rol aldı. “Kızıl Maske”de Arif, “Maskeli Beşler”de Çelik, “Kara Murat” dizisinde Barbayanu, “Kılıçaslan”da Antuan, “Yorgun Savaşçı”da Çerkez Ethem, “Dokuzuncu Hariciye Koğuşu”nda Binbaşı Sami rolleriyle tanındı. Yılmaz Güney'in "Canlı Hedef", Natuk Bayhan'ın "Sırtımdaki Bıçak" ve Tunç Başaran'ın yönettiği "Büyük Kin" gibi filmlerde rol aldı.  En son 2000 yılında “Kız Sen İstanbul’un Neresindensin” filminde rol aldı. “Kan Bağı” (1981) adlı filmde yönetmenlik yaptı. Toplam 173 filmde rol alan ve 38 yıl Türk Sinemasına emek veren Gencer, 18.01.2005 tarihinde, doğduğu kasaba olan Akyazı Kuzuluk Beldesi mezarlığında toprağa verildi.

Fotoğraflar:

1- Ekrem Akurgal ( Üstte Sol Başta )

2- Cevat Ayhan

3- Mehmet Niyazi

4- Prof. Dr. Ali Akyüz

5- Zeynep Değirmencioğlu

6- Güven Kıraç

12.05.2011