HAKAN POYRAZ: BİLİM VE ETİK

Hayır! Günlük kullanımda “Etiksiz kedi” gibi bir ifadeye bile şahit olunca bu iki sözcük arasında bir ayrım yapmanın son derece gerekli olduğunu düşünüyorum. Arapçadan dilimize geçen ve huy kelimesinin çoğulu ahlak eski, Grek kökenli etik ise yeni ve havalı olanı. Etik, ahlak kelimesini iteleyerek kendine bir kullanım alanı açmadan önce, özellikle ahlak felsefesi üzerine düşünenler/yazanlarca etik ve ahlak arasında bir ayrım yapılıyordu. Ahlak, toplulukla, toplumsal kurallar ile alakalı. Etik ise bu olgu üzerine düşünme demek. Toplumların birbirlerine ve zamana karşı değişebilen birbirinden farklı ahlak pratikleri var. Etik, ahlakî alana yönelişi ifade eden sözcük ve bu yöneliş, farklı pratiklerin arkasındaki temeli/ilkeyi bulmaya çalışıyor. Bu anlamda ahlak yaşanılan bir olgu etik ise bu olgu üzerine düşünmedir diyebiliriz. Benim teklifim şu: Ahlak yaşanılandır, etik ise bu yaşantı üzerine düşünme.

Ahlak alanına ilişkin üç tür düşünme biçiminden söz etmeliyiz: Dinî, bilimsel ve felsefî. Bütün dinler, inananlarına bu dünyada nasıl yaşamalı gerektiğine dair kurallar yani bir ahlak ilkeleri teklif eder. Daha ileri gidip, bütün dinler özü itibarıyla ahlakîdir diyebiliriz. Bir dine inanan o dinin teklif ettiği ahlak ile yükümlüdür ve dinin kuralları o ahlakı empoze eder. Budizm, Yahudilik, Hristiyanlık ve Müslümanlık kendi adlarıyla anılan bir ahlak teklifidir aynı zamanda. Dinî ahlak, ister temelinde Tanrı rızası/emri olsun isterse öbür dünya kazancı veya cezası (cennet/cehennem), bu dünyada nasıl yaşamamız gerektiğinin kurallarını koyar. Dini ahlakın özelliği budur: Norm/kural koymak. Kısacı dini ahlak normatiftir.

Devamı: https://fikircografyasi.com/makale/bilim-ve-etik