HİLMİ YAVUZ'DAN: OKTAY RİFAT'I TASHİH ETMEK?

Bunlar bilinenler. Doğrusu benim de, bütün cesaretimi toplayarak gerçekten çok değerli bir şair olduğundan asla kuşku duyulması sözkonusu olmayan bir şairin, bir dörtlüğünü tashih etmek değil, ama alternatif bir öneride bulunmak istiyorum. Dediğim gibi, cür'etim ma'zur görülsün!

Şiir, Oktay Rifat'ın Yavuz Sultan Selim için yazdığı 'Mısır Dönüşü' şiirinin ilk dörtlüğü. Dörtlük şöyle:

'Doldur kadehimi, Hasan Can! Güneşe

Tutsam derimi, ısıtmıyor. Bu mintan

Kefenden daha soğuk! Versem ateşe

Girit ve Rodos'u, kızoğlankız, civan.

Buradaki 'derimi' kelimesinin yerine, 'tenimi' demek, daha uygun olurdu. 'Deri' insanın dışında birçok canlının bedeninin yüzeyi için kullanılır [mesela, 'yılan derisi' gibi]; oysa 'ten' sözcüğü, sadece insana atıfta bulunur. Dolayısıyla, dörtlüğün ikinci dizesinin ilk bölümü, 'Tutsam tenimi ısıtmıyor' olmalıydı, diye düşünüyorum.

Aynı dizedeki 'mintan' kelimesinin de, şiirin emperyal edâsına uygun olmadığı kanısındayım. Burada büyük bir sultandan, Yavuz Sultan Selim'den sözedildiğine göre, herkesin giyebileceği, sıradan bir giysi olan 'mintan' ['gömlek'] yerine, 'kaftan' daha anlamlı olurdu. Tahir'ül Mevlevî'nin 'Edebiyat Lügati'nden alıntılayarak söylersem, 'edânın müeddâ ile, yani lafzın mânâ, daha açığı üslûbun mevzu ile muvafık' olması bağlamında 'kaftan' kelimesi tercih edilseydi, şiirin emperyal edâsını daha da yoğunlaştırmak mümkün olabilirdi. [Ayrıca, kafiye düzeni de bozulmuş olmayacaktı: kaftan/ civan]. Dolayısıyla, dörtlük:

'Doldur kadehimi, Hasan Can! Güneşe

Tutsam tenimi, ısıtmıyor: Bu kaftan

Kefenden daha soğuk! Versem ateşe

Girit ve Rodos'u, kızoğlan kız, civan'

olsaydı, diyorum. Ne dersiniz