İBRAHİM KİRAS: AHİYAN-I RUM: TARİKAT MI TEŞKİLAT MI?

“Rûm’da dört taife vardır kim misafirler içinde anılır biri Gaziyân-ı Rûm ve biri Abdalân-ı Rûm ve biri Bâcıyân-ı Rûm ve biri Ahiyân-ı Rûm...”

Sonuncudan başlayalım… Ahilik temel olarak -dinî-mistik boyutu da olan- bir meslek örgütlenmesidir. İşçiler, esnaf ve zanaatkârlar kendi meslek kollarına göre ayrı ayrı birimler halinde örgütlenmiştir. Ahilik kurumu her ne kadar Abbasi Halifesi Nâsır Lidînillâh tarafından 12. yüzyılda kurulan “fütüvvet” teşkilatının Anadolu kolu olarak ortaya çıkmış olsa da sonraları Orta Asya gelenekleriyle ve bazı tasavvuf ekolleriyle de harmanlanarak özgün bir yapıya dönüşmüştür. Şeyh-mürit ilişkisiyle usta-çırak ilişkisi iç içe geçmiştir.

Diğer yandan, fütüvvet yiğitlik anlamına gelir ki Ahiliğin de dâhil olduğu fütüvvet geleneğinin bir boyutuyla gençlik örgütlenmesi demek olduğunu gözden kaçırmamak gerekir.

Benzetmek yanlış olmasın, bir yanıyla Avrupa’daki şövalyelik kurumunu bir yanıyla da mason teşkilatını andıran bir yapıdan söz ediyoruz. Bu benzerliklerin tesadüfi olmadığını biraz sonra açıklamaya çalışacağım.

Bu arada, günümüzde “ahi” adlandırması genel kabul görmüş bulunsa da bu kelimenin aslının “akı” olduğunun düşünüldüğünü de belirtelim. Hatta büyük ihtimalle bu ikinci görüş daha doğru olmalı. Çünkü “akı” Kutadgu Bilig, Dîvânü Lûgati’t-Türk gibi eski kaynaklarda geçen ve eli açık, âlicenap, konuksever, yiğit vb anlamlara gelen bir kelime. Bir görüşe göre “akı” kelimesi önce “ahı” haline dönüşmüş, bilahare Arapça “kardeşim” anlamına gelen “ahî” sözüne bağlanarak bu şekilde telaffuz edilmeye başlanmıştır.

Ne var ki yaygın kullanımı benimseyerek biz burada ahi adlandırmasını tercih ediyoruz.

Devamı: http://www.karar.com/yazarlar/ibrahim-kiras/ahiyan-i-rum-tarikat-mi-teskilat-mi-8862?utm_source=partners&utm_medium=gazeteoku.com&utm_campaign=feed#