MAHİR NAKİP: MÜZİĞE MÜDAHALE NEYE YARADI?

Müziği Türkiye kadar siyasete bulaştıran, zorla ona belli bir istikamet çizen ve tartışan ikinci bir devlet yoktur sanırım. Mesela başka bir milletin aydın bir insanına ¨biz Türkiye’de bir insanın dinlediği müzik türü ile siyasi görüşünü biliriz¨ dense, bize ¨şaka mı yapıyorsunuz¨ diye sorar. Belki de günümüzde farklı siyasi görüşte olan insanlar arasında kültürel bazda müşterekliğin az olmasının sebebi burada yatmaktadır. Cumhuriyet’in ilk yıllarında bu gibi kültür devrimlerini düşünenler, planlayanlar ve yürütenler, bu devrimleri yaparken bugünkü ayrışık, çarpık, hasta ve sağlıksız sosyal yapıyı doğuracağını belki de tahmin bile edememişlerdir. Evet dünyada kültür devrimleri yapmış çok ülke vardır. Özellikle Sovyetler ve Çin’de sanata ciddi müdahaleler olmuştur. Ama onların amacı müziği ve diğer sanat dallarını, devrimin yayılması için bir araç olarak kullanmak olmuştur, yoksa milli müziği silip yerine yeni bir müzik türü inşa etmek veya başka bir medeniyetin müziğini getirip zorla kendi sosyal bünyelerine zerk etmek olmamıştır. Nitekim Sovyetler bünyesinde birer Türk topluluğu olan Azerî, Türkmen, Özbek, Kırgız ve Kazak Türkleri milli müziklerini icra etmeleri yanında müziklerini milli sazlar ve ezgiler üzerinden metodolojik olarak rahatça geliştirebilmişlerdir. Ayrıca kendi içlerinde doğu-batı, saray-halk veya milli-çağdaş müzik tartışması da çıkmamıştır; hepsi aynı konservatuvar çatısı altında müzik eğitimlerini görmüşlerdir. Yoksa Stalin’in şahsında Sovyetlerin  başka bir medeniyetin müziğini ithal etme gibi bir gayesi olmamıştır. Yine de bu toplum veya kültür mühendisliği olgusu daha ziyade Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra daha çok doğu dünyasında teşekkül eden modern devletlerde tecelli etmiştir.  

Devamı: