ÖMER LEKESİZ'DEN: İŞARETLEMELER

Bronx'ta Katolik St. Nicholas Kilisesi'ne ait okulda ırkçılık karşıtı, değişmeden yana olan Rahip Flynn (Philip Seymour Hoffman) ile dünyası şüphe, korku ve katı disiplin üzerine kurulu Rahibe Aloysius Beauvier'in (Meryl Streep) siyahi bir öğrenci üzerinden zihniyet ve iktidar çatışmaları anlatılıyor; yıl 1964.

Sinemayı Kafka'nın sevmeyişine yakın nedenlerle fazla sevmem: Seçemediğim, denetleyemediğim ve dolayısıyla üzerlerinde hakimiyet kuramadığım görüntüler, sesler ve diyaloglar tarafından işgal edilmek beni ürkütür çünkü. Ama modern kültürle mesafesiz ilişkisi nedeniyle Fransız kalamadığım için de tavsiye üzerine, yani titizlikle seçerek izlerim kimi filmleri.

Bu filmi bana tavsiye eden arkadaşımın vaadi "bizdeki mevcut cemaat yapısını" daha iyi kavrayacağıma dairdi. Bu açıdan filmi beğendiğimi söyleyebilirim ve hatta Rahibe Aloysius Beauvier yayın dünyamızın etkili isimlerinden birine –hem tip hem de mantık olarak– öylesine çok benziyordu ki, bu açıdan seyrime ekstra bir tanıklık keyfi bile eklendi diyebilirim.

-Süleyman Seyfi Öğün'ün "Sağlaması olmayan düşünüşlere bir gönderme" başlıklı yazısı (7.6.2012) son altı ay içinde okuduğum en iyi yazıydı. Sadece farkın farkına değil farkın sıhhat, niyet ve istikametine de dikkat çeken bu yazıyı özetlemem çok zor. Bu yüzden hem farklı düşünmenin hem de muhalefet etmedeki asalet ve edebin nasıl bir şey olduğunun daha iyi görünebilmesi için iki parağrafını alıntılıyorum:

"Zor olan, Konfüçyüs'ün seçkinleşmenin anahtarı olarak sunduğu; öz ve biçim; zarf ile mazruf arasındaki kıvamı tutturabilmektir. Bunun alâmeti de ebadlardaki şişmeyi denetim altına alabilmektir. O da ancak dünyevîlikten sıyrılıp kozmik ölçülerle tutarlı düşünerek "had bilmeyi" öğrenmekle bağlantılıdır. Çünkü kozmik ölçüler bu dünyaya sığmaz. Kozmik ölçülerden haberdâr olmanın insana yapacağı en önemli katkı, hiç değilse bir yerden sonra abartılarını gözden geçirme ve onları ironinin tornalarında işleme yeteneğidir. Artık örnekleri iyice seyrelen ârifler, ehl-keyif adamlardır. Çünkü en önemli özelikleri sahip oldukları dünyevî ölçülerin sağlamalarını kozmik ölçülerde yapabilmeleridir".

"Mahâret, en büyüğünü, en yukarıya yapmak değil; eğer mümkünse küçüğü büyütmek ve büyüğü küçültebilmektir. Şehr-i İstanbul'un yedi tepesine yedi mâbedi eşsiz bir biçimde konumlandıranlar, bu imar işlerini emperyal ihtişam duygularını tatmin etmek –ya da tarihe çakmak için(!)– değil, tarihin kendilerine sunduğu büyüklüğü kozmik ölçüler karşısında ıslah etmek ve dengeye getirmek için yaptılar".

-Bir fitneyi işaret etmek, aynı zamanda o fitneyi doğuran bir fitneyi işaret etmek demektir. Böylesi bir işaret ediş iki nedenle tehlikelidir: 1-Üstü örtülmüş, unutulmaya terkedilmiş ilk fitneyi yeniden güncelleştirir. 2-Fitneye neden olan fitnenin gizlenmesi suretiyle yapılacak bir savunmayı aba altından sopa gösteren, kendi (haklılığına değil) güçlülüğüne vurgu yapan bir bildiriye dönüştürebilir.

Fitneden doğan fitneyi tanığı olduğu tekil durumlarla genelleştirerek "Bize güven duymayanlar zaman içinde pişman olmakla kalmayıp, pişmanlıklarını da itiraf edecekleri için uzun vadede biz kazançlı çıkacağız kardeşlerim" tarzında bir moral-motivasyon eğitimine dönüştürmeye kalkışan, fitneleri aşan bir iktidar savaşının altını çiziyor da olabilir ayrıca.

Bu nedenle bir fitneyi işaret etmeye niyetlenirken beş defa değil beş bin defa düşünmek –Allahualem– hayra daha yakın olacaktır.

-Okuduğum son dergiler: Dil ve Edebiyat, Karabatak, Hece Öykü, Duvar, Dünyanın Öyküsü, Dergah ve İtibar. Hepsinin de edebi edası, gündemi, yöntemi ayrı. Edebiyat dediğimiz şey (gayrı olanların değil) ayrı olanların bir çatı altında toplanmasıyla oluşan bütünlükten başka nedir zaten?

09.06.2012 Yeni Şafak