OSMANLI ARŞİV BELGELERİNE GÖRE HISN-I MANSUR ADIYAMAN

Tarihçi, Yazar Mehmet Emin Gerger’in 103. kitabı Gerger Yayınları tarafından yayınlandı. Gerger, “Osmanlı Arşiv Belgelerine Göre Hısn-ı Mansur Adıyaman” adlı kitabıyla, Adıyaman’ın tarihine ışık tutuyor.

Kitabın 1. Bölümü;  “Hısn-ı Mansur Adıyaman” adını taşıyor. 2. Bölüm; “Osmanlı Arşiv Belgelerine Göre Hısn-ı Mansur Adıyaman” adını taşıyor. Üçüncü ve son Bölümde ise “Fotoğraflarla Hısn-ı Mansur Adıyaman” yer alıyor. 260 civarında “Belge”nin yer aldığı kitap, toplam 333 sayfadan oluşuyor. Gerger bu kitabıyla; Osmanlı Devleti zamanından Türkiye Cumhuriyeti’ne, Adıyaman’ın tarihine ışık tutuyor.

Mehmet Emin Gerger Kitabının önsözünde şunları söylüyor:  “ Adıyaman, Güneydoğu Anadolu Bölgemizin Orta Fırat bölümünde yer alan, tarihi kaynaklarda adı "Hısnımansur" olan, bugün 8 ilçesi ve köyleriyle birlikte 713 bin 908 kişinin yaşadığı bir ilimizdir. Yazılı tarihi M.Ö. 3000’li yıllara uzanan, Güneydoğumuzun Orta Fırat bölümünde yer alan büyük imparatorluklara köklü kültür ve medeniyetlere beşiklik yapmış, Hz. Ömer (r.a.) döneminde Müslümanlarca fethedilmiş, Osmanlı Padişahı Yavuz Sultan Selim Han'ın 1516'da Osmanlı topraklarına dahil ettiği bir açık hava müzesi görünümünde, taşı toprağı tarih olan “Hısn-ı Mansur” güzel Adıyaman!.. "Hısnımansur" adının 7. yüzyılda burayı fetheden Emevi komutanı Mansur bin Cevane'den ya da Abbasi Halifesi Ebu Cafer el-Mansur'un adından geldiği bilinmektedir. Tarihi kayıtlara göre; 1066'da Selçuklu komutanı Gümüştekin tarafından, 1515’te Osmanlı Halifesi Yavuz Sultan Selim tarafından fethedilen Adıyaman, 1519’dan itibaren Gerger, Kahta ve Besni'yle birlikte Maraş Eyaletine bağlı bir sancak oldu. Hısnımansur Sancağı 19. yüzyıla kadar Maraş'a bağlı kaldı. Tanzimattan sonra 1849'da Diyarbekir Vilayetine, 1859'da Malatya'ya, 1883'te Mamüretülaziz (Elazığ) Vilayetine bağlandı. Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşu olan 1923’ten 1954'e kadar Malatya’ya bağlı bir ilçe olan Adıyaman 22 Haziran 1954’te Gerger, Kâhta ve Besni ilçeleriyle bir İl (Vilayet) haline getirildi. 1958’de Çelikhan ve Gölbaşı, 1960’ta Samsat ilçe yapılarak Adıyaman’a bağlandı. Tarihçi Yusuf Halaçoğlu'na göre; “Osmanlılar zamanında Adıyaman'da Bozkoyunlu Heriklü Demleklü, Harallu, Begmislü, Eymir ve Beydil Türkmenlerine mensup aşiretlerin yeraldığı kaynaklardan anlaşılmaktadır. Yine Halaçoğlu Hoca’nın araştırmasına göre; Hısnımansur (Adıyaman)'daki tarihi eserler, "Ziyaret köyünde bir Zaviyesi olduğu bildirilen Ashab-ı Kiramdan Ebuzer el-Gifari ve onunla şehid olduğu Tahrir Defteri’nde kaydedilen Nureddin Dede ile Musa Baba Zaviyeleri ve Vakıfları, Durak bin Alaüddevle Bey Camii, Şeyh Abdurrahman Erzincani Mescidi ve Zeviyesi, Hacı Musa Zaviyesi, Ebu- Vefa Zaviyesi, Gurgan Dede Zeviyesi, Çanakçıdede Zaviyesi Vakıfları, Ebu Zer el-Gifari ile şehid olduğu belirtilen Mahmud Ensari Kün'ebi Vakıfları sayılabilir. Turistik niteliği olan Nemrut Dağı Tapınağıdır. Emevi kumandanı Mansur bin Cevane tarafından yaptırılan Adıyaman Kalesi ile Gerger, Besni, Kâhta, Keysun ve Samsat Kaleleri bugün harap bir haldedir. Dulkadiroğlu Alaüddevle Bozkurt Bey'in yaptırdığı Ulucami, 1557'de Hacı Abdülgani tarafından inşa ettirilen Çarşı Camii, 1638'de İbrahim Bey'in yaptırdığı Eski Saray Camii, 1768'de inşa edilen Kaab Camii, 1720'de yapılan Yeni Pınar Camii başlıca tarihi eserler arasında sayılabilir." (Y. Halaçoğlu, T.D.V. İslam Ansk. İstanbul, 1988 C.l s, 377 v.d.) Adıyaman'ın Türkiye ekonomisine büyük bir katkısı vardır. Türkiye'de üretilen petrolün yüzde 61'i Adıyaman'da üretilmektedir. “Osmanlı Arşiv Belgelerine Göre Hısn-ı Mansur Adıyaman” adlı Kitabımızın, Adıyaman İlimizin daha çok tanınmasına, maddi ve manevi kalkınmasına, Türkiye’mizin birlik, kardeşlik, huzur ve barışına vesile olmasını Allah Teâla’dan niyaz ederim.

Tarihçi, araştırmacı, Yazar M. Emin Gerger; “Osmanlı Arşiv Belgelerine Göre Hısn-ı Mansur Adıyaman” adlı kitabıyla, Adıyaman’ın tarihine ışık tutuyor! Bu önemli eser, Adıyaman’ı daha iyi tanımak, öğrenmek isteyen herkesin mutlaka okuması gerekli önemli bir başucu kitabı ve kaynak eser durumunda.

Kitaba ulaşmak için İletişim: megerger@hotmail.com/  Gerger Yayınları,

Tel: 0 (532) 522 61 64