PROF.DR. MEHMET TÜRKERİ TYB İZMİR ŞUBESİNDE "AHLAK" ÜZERİNE KONUŞTU

İş ve çalışma konusunda değer üretmenin 5 basamağı…

İş ve çalışma konusunda değer üretmek için beş basamaklı bir yaklaşım öneren Türkeri, ilk basamakta çalışmaya yönelik olumsuz tavrımızın ‘keşfedilmesi’nin önemine işaret etmiştir. “İşi bileceksin, işe gitmeyeceksin”, “Nerde beleş orda yerleş”, “Şuraya bir kapağı atalım, gerisi kolay” türünden ifadelerin çalışmayı değerli bulmadığımızı göstermesi açısından önemlidir. Negatif tavrın, hem kendimizden hem dışarıdan gelen etkileri olmuştur. Örneğin Darwinci teorinin etkisiyle, iş dünyasında “it iti yer” anlayışı hakim olmuş, rekabet, karşısındaki şirketi yok etme mücadelesine dönüşebilmiştir. İş etiği çalışmaları dünyanın bu yanlıştan şu anda dönmeye çalıştığını göstermektedir.

Sadece kar amacı yeterli mi? Hayatın amacı nedir?

Ticaret etkinliği için kar amacı tek başına yeterli, haklı ve erdemli görülmüştür. Oysa bu, beslenme-hayat ilişkisine benzer. Beslenme hayatın devamı için gerekli olmakla birlikte onun amacını oluşturmaz. Aynı durum ticari etkinlik için de geçerlidir. İşe, ahlakın dâhil olması, erdem amacını beraberinde getirir. Bu nedenle iş etiğinde, kâr amacının yanı sıra sosyal sorumluluk, tüketici hakları, kaliteli mal üretme gibi unsurlar da gündeme gelmeye başlamıştır. Ayrıca hayatın amacını oluşturan erdemin ne olduğunun iyi anlaşılması gerekmektedir. Zira bu hayatın amacıdır. Ticaret etkinliğini erdemli bir hayat çerçevesinde ele almanın adı oikonomikostur(ekonomidir), erdemi dışlayan ve salt kar amacıyla yapılan ticaret ise chrematisike kavramıyla ifade edilir ve kınanmıştır.

Bilgisizlik…

Hayatın amacını oluşturan erdemler konusundaki bilgisizlik, ahlakı ve değeri varsayma, sadece kendi dışımızdakileri eleştirme ile birleşince bırakalım iş ve çalışma konusunda değer üretmeyi hiçbir konuda değer üretmemiz söz konusu olmamaktadır. Ahlakın temel değerini ifade eden “iyi” kavramını çokça kullanmamıza rağmen bununla, son tahlilde, çoğu zaman hazzı, çok para kazanmayı, makam-mevki elde etmeyi, prestiji vb.ni kastederiz ve erdem hemen hemen hiç aklımıza gelmez. Aklımıza gelmeyen bir şeyin hayatımıza gelmesi zaten mümkün değildir. Ayrıca değerleri sadece fikir olarak savunmak da onları pratiğe yansıtmaya yetmez. Kazuistri denilen bu problem üzerine düşünmek ve değeri pratiğe yansıtmak için bu konuda önerilen bilgilerden yararlanmak ve onları uygulamak gerekir.

Prof. Türkeri “doğru bildiklerimiz yanlış çıktı” dedirten ve beğeniyle izlenen konuşmasının devamında erdemin ne olduğu, nasıl kazanıldığı ve bu konuda yapılan hataların neler olduğu konusunda örnekler verdi. İş ve çalışma konusu açısından cömertlik erdeminin önemine vurgu yaptı, onun diğer erdemlerle bağlantısı üzerinde durdu. İslam dininin cimrilikle mücadelesinin bir tür ‘akide mücadelesi’ olduğunu ifade etti.