PROF.DR. NİZAMETTİN PARLAK: ENDÜLÜS GEZİ-İNCELEME TURU 2

ÖNCEKİ YAZI İLE İLGİLİ BİR DÜZELTME:

“Endülüs, 711-756, tarihleri arasında 45 yıl Emevîlere bağlı valilerce idare edildi.”

Endülüs’te Emevîler ve Diğer Müslüman Devletler

Endülüs Emevî Devleti: 756-1031.

Doğuda 750 yılında Abbâsî ihtilali oldu, Emevi Devleti yıkıldı, hanedan üyeleri takibata uğradı. Onlardan biri olan Halife Hişam’ın torunu Abdurrahman b. Muâviye, beş yıllık oldukça maceralı bir sürecin ardından Kuzey Afrika’ya Sebte’ye ulaştı. Azadlısı Bedr’i 754’te Endülüs’e gönderdi.  Bedr, muhaliflerin özellikle de Yemenlilerin desteğini sağladı. Daha sonra I. Abdurrahman olarak nitelenecek olan bu genç, Ağustos 755’te el-Münekkeb/Almunecar kıyılarından Endülüs’e geçti.

O sırada Endülüs’ü idare etmekte olan vali Yusuf el-Fihrî Abdurrahman’ın Endülüs’e geçmesini istemiyordu, savaş kaçınılmaz oldu. 15 Mayıs 756’da Abdurrahman’la Yusuf’un orduları Kurtuba yakınlarında savaştı, Yusuf yenildi, kaçtı. Böylece doğuda yıkılan Emevi Devleti, Endülüs’te yeniden kurulmuş oldu. I. Abdurrahman, devleti yaklaşık 33 yıl idareden sonra 2 Ekim 788’de vefat etti. Yerine oğlu I. Hişam (788-796) geçti. Ondan sonra I. Hakem tahta oturdu. Onun döneminde (796-822) çok isyan yaşandı, amcaları da isyan etti. Bunlar, zorlukla da olsa bastırıldı. Ardından II. Abdurrahman dönemi’nde (822-852) yaşanan sorunların akabinde Endülüs’te oldukça güzel gelişmeler oldu. Fakat II. Abdurrahman’ın vefatıyla Endülüs’te işler yine çığırından çıktı, Muhammed (852-886), Münzir (886-888) ve Abdullah (881-912)’ın saltanatlarını içeren Birinci Fitne Dönemi (864-929) yaşandı. Bu zaman diliminde: Merkezi otorite ile mahalli aristokratların arasında çatışmalar oldu. İdare, ehil olmayanların eline geçti. Doğal afetler ve idarenin vergi politikası yüzünden ciddi sorunlar yaşandı. Bütün bunlardan dolayı Endülüs, siyasi bütünlüğünü yitirdi. Bu kritik süreçte İspanya’nın kuzeyinde meydana gelen Katolik oluşumlar, Hıristiyan krallıklar, durumlarını sağlamlaştırdılar.

III. Abdurrahman (912-961) ve Endülüs Emevi Hilafeti Dönemi