ŞAHİN ALPAY'DAN: MÜSLÜMAN DEMOKRASİNİN YÜKSELİŞİ

Benim bu yazıda esas değinmek istediğim konu ise, kitabın "Otoritarizm, İslamiyet ve Ortadoğu Ülkeleri" başlığını taşıyan bölümünde ele alınan tartışma. Bu tartışma, Türkiye'nin askeri-bürokratik vesayet rejiminden Avrupa normlarında bir demokrasiye doğru ilerleyişinin öncülüğünü, nasıl olup da İslamcı gömleğini çıkarıp, Muhafazakar ya da Müslüman Demokrat kimliğini kazanan Adalet ve Kalkınma Partisi'nin yapıyor oluşuna ışık tutar nitelikte.

Bu bağlamda Özbudun'un, İran asıllı Amerikalı siyaset bilimci Vali Nasr'ın "Müslüman Demokrasi'nin Yükselişi" (Journal of Democracy, Nisan 2005) başlıklı makalesinden yaptığı alıntıyı aktarmak istiyorum: "Vizyonları şeriat yönetimi, hatta hilafetin geri getirilmesi olan İslamcıların aksine Müslüman Demokratlar, siyasal hayata pragmatik bir gözle bakmaktalar... İslamcılar demokrasiyi temelde meşru bir şey değil, en iyi ihtimalle, bir İslami devlet kurabilmek için iktidarı ele geçirmekte faydalı olabilecek bir alet veya taktik olarak görürler. Müslüman Demokratlar ise, aksine, İslami potansiyeli oy toplamak amacıyla arkalarına almayı istemekle birlikte, İslamiyet'i siyasal alanda kutsallaştırma amacı gütmemekteler. Müslüman demokrasi, İslamiyet'le demokrasi arasında soyut ve özenle işlenmiş bir teolojik ve ideolojik uzlaşmaya değil, Müslüman dünyanın büyük bir bölümünde oy sandığının yarattığı fırsatlara ve isteklere cevap olarak ortaya çıkan pratik bir senteze dayanmakta."

Vali Nasr, Müslüman demokrasinin yükselişini başlıca üç faktöre bağlıyor: 1) Ordunun çok-partili sürece müdahaleleri Müslüman Demokratlar ile öteki demokratik güçleri ortak davranmaya itmekte. 2) Müslüman demokrasi burjuvaziye, burjuvazi de Müslüman Demokrasiye muhtaç. Müslüman Demokrasi, orta ve alt-orta sınıfların dini değerlerini, ekonomik menfaatlerine hizmet edecek politikalarla birleştirmekte. 3) Seçmen oylarını kazanmak için rekabet, ılımlılığı ödüllendirmekte. Oyun, merkezi kazanma oyunu. Özbudun, Vali Nasr'ın analizi üzerine şu yorumu yapıyor: "Nasr'ın bu gözlemlerinin, Türkiye'de siyasal İslamcılığın, AKP bayrağı altında ılımlı ve pragmatik bir muhafazakar demokrasiye dönüşüm sürecini ve onun nedenlerini çok iyi tanımladığına kuşku yoktur." (Bkz: s. 62 - 63)

Özbudun'un son kitabı Türk Siyasi Hayatı'nın anlaşılması açısından vazgeçilmez bir okuma. Türkiye'de demokratikleşmenin, dolayısıyla laikleşmenin (yani, dini inançların devletin yetki alanının dışına çıkıp, kişi özgürlüğünün konusu haline gelmesinin) nasıl olup da İslamcı gömleğini çıkarıp Müslüman Demokrat kimliğini kazanan bir kadronun üstlendiği konusuna ise başka vesilelerle döneceğim.

12.07.2011 Zaman