SÜLEYMAN GÜNDÜZ'DEN: MÜSLÜMAN SANATKÂRLAR, ZANAATKÂRLAR VE TÜCCARLAR (I)

Son Endülüs Sultanı Ebu Abdullah Gırnata'yı terk ederken bugün "El Ultimo Suspiro del Moro" yani, "Moro'nun son iç çekiş yeri"nden bakar ve ağlamaya başlar. Bunun üzerine annesi Valide Sultan Fatıma oğlu sultana "erkek gibi savaşmadın şimdi kadınlar gibi ağla" sözünü söyler. Tarihe geçmiş en önemli sultan valide ifadelerinden bir tanesidir.

2005'de Endülüs'ü ziyaret etme fırsatı buldum.

Sezai Karakoç'un çevirisini yaptığı Ebü'l Beka Salih bin Şerif 'in "Endülüs'e Ağıt" mersiyesi hafızamda Sevilla, Cordoba, Girnata ve Malaga'yı gezdim.

Nereye baksam son günün mahşeri kaçışını görüyordum. Ebü'l Beka'nın mersiyesi canlanıyordu gözümde. Bunda Balkanlar ve Kafkaslarda yaşananlara tanıklık etmem ve Endülüs'e benzetmemin etkisi vardı.

"Çıkan iner, kalkan düşer, her yükselişin var bir sonu

Niçin bunca gurur maldan, mülkten, adtan sandan insanoğlu.

Oluşta ne var ki olduğu gibi dursun, hiç değişmesin.

Sen de gök gibisin, bir gün masmavi güneşlik, bir gün bulutlu." diyordu Ebü'l Beka.

Sevilla'da bir grup İspanyol Müslümanla karşılaşmış akşam sohbetlerine katılmıştım. Uzunca sohbetlerimiz oldu. Ortak tanıdıklarımız çıktı. Daha yakın hissettik birbirimizi.

Bir ara sohbet İspanya'nın Müslüman oluşuna geldi. Rahmetli Selahaddin Şimşek'in "Endülüs gemilerini yakanlarındır" aforizmasını söyledim.

Doğuda İslam tarih kitaplarında İspanya'nın fethi anlatılırken: "Tarık bin Ziyad komutasında İslam orduları Mağribi fethederler Akdeniz'in Büyük Okyanus'la kesiştiği noktaya dayanırlar. Mağriple İspanya'yı ayıran boğazı geçerler ve İspanya'ya çıkarlar. Tarık bin Ziyad, ordusuna fetihten veya ölmekten başka bir çıkış yollarının olmadığını göstermek için kıyıya çıktıkları gemileri yakar. Böylece İslam Orduları tüm İspanya'yı fethederler ve Fransa sınırına dayanırlar."

Böylece İspanya'da 8 asır süren Endülüs İslam medeniyeti kurulur. Kısa bir surede de Endülüs İslam medeniyeti felsefede, sanatta, zanaatta, kültürde, bilimde ve tıpta İslam Dünyası'nın ve Avrupa'nın çekim alanı olur.

İspanyol Müslümanlardan bir tanesi Tarık bin Ziyad olayının kendi okuduğu kaynaklarda farklı olduğunu söyledi. Bize kendi okuduğu şekliyle olayı özetledi.

"Evet, Tarık bin Ziyad İspanya'yı fethetti amma bu fetih tam anlamıyla bir kılıç zoru değildir. İspanya'daki kaynaklarda gemileri yakma hadisesi de bulunmuyor. İslam orduları İspanya'ya çıkmadan 50 yıl önce Müslüman sanatkârlar, zanaatkârlar ve tüccarlar gelmişlerdir. Onların sayesinde Endülüs bölgesi büyük oranda İslam'la şereflenmiştir. Fransızlar ve bir kısım İspanyol Hıristiyanlar bölgede oluşan bu iklimden rahatsız olmaları ve zenginliğe göz koymaları üzerine buradaki Müslümanlar ve Hristiyanlar kendilerini koruması için İslam ordusunu davet ederler. Bunun üzerine Tarık bin Ziyad gelir ve İspanya'nın tamamına yakını fetheder. Böylece Fransız ve bir kısım İspanyol Hristiyan'ın saldırılarından bölge korunmuş olur."

En az Ziyad kadar, Müslüman sanatkârlar, zanaatkârlar ve tüccarlar fetihte etkili olmuşlardı. Ziyad gelmeden önce onlar kalpleri fethetmişlerdi.

Tarık bin Ziyad'ın, hafızalarımızda ihtişamını koruyan ve zorluklar karşısında her zaman örneklediğimiz öyküsüne yeni bir boyut eklenmişti.

Balkanlar, Kafkaslar, Orta ve Uzak Asya ve Afrika'da İslam'ın yaygınlaşmasında Müslüman sanatkârlar, zanaatkârlar ve tüccarların rolü çok büyüktür.

Önümüzdeki yazıda bu konuya kendi tarihimizden örneklemelerle devam edeceğiz.

*Kur'an-i Kerim El-Mutaffifîn Süresi 1-6. Ayetler. (Diyanet İşleri Başkanlığı Meali)

13.07.2012 Yeni Şafak