TEOMAN DURALI: DARWİN VE EVRİM DÜŞÜNCESİNİN DOĞUŞU

Canlıların evrimiyle ilgili tartışmalar Onsekizinci yüzyılla birlikte büyük bir hız kazanmıştır. Canlı, nasıl olsa Onbeşinci yüzyıldan beri gitgide Tanrının hayranlık uyandıran esrâr dolu yaratığı olmaktan çıkıp gelişigüzel bir işleyiş (mekanisma) hâlini almağa başlar. İlkin, Nicolas Copernicus'la birlikte yeryüzü evrendeki kutsal mevkiini yitirmiştir. Gökbilim ile fizikteki gelişmeler, yeni bir dünyagörüşü oluşturmakta gecikmedi. Sonunda Rene Descartes'ın, varlıkları manevî ve cisimli olanlar diye ikiye ayırması; bitkiyi, hayvanı, bedeniyle de insanı cisimlerden saymasıyla canlılar, iyiden iyiye mükemmel makinalar yahut özgüçler/automatelar şeklinde görülür oldular. Dolayısıyla onlar da fiziğe konu olanlar gibi incelenmeğe başladılar. Bu, canlıların sınıflanışı ile türeyişlerine ilişkin görüşleri etkilemekte gecikmedi. Eskiçağın Teofrastos'u ile İslâm devrinin, El-Câhız, İbn Miskeveyh, Erzurumlu İbrahim Hakkı gibi, birkaç ünlü düşünürünü saymazsak, Aristoteles'ten beri süregelen, türlerin değişmeyip dönüşemezliği inancı ciddî sarsıntılar geçirmeğe başlamıştır. Bir yandan önemli atılımlar gerçekleştiren fiziğin özellikle mercekbilim (Fr optique) kolunun sağladığı görülmemiş imkânlarla, öbür taraftan da yeni keşfedilen ülkelerde tesbit olunan vakıalarla gitgide artan deney malzemesi yığını meydana gelmiştir. İşte bu yepyeni malzemelerin ışığında canlılar biliminde, özellikle de onun temelini oluşturan canlıların türeyişleriyle ilgili olarak nesilden nesle aktarılagelmiş görüşler ile öğretilere yeniden eğilinmiş, bunlardan birçoğunun da böylece gözden düşmesi sonucu ortaya çıkmıştır. 

Devamı: https://www.fikriyat.com/yazarlar/teoman-durali/2021/04/20/darwin-ve-evrim-dusuncesinin-dogusu