YILDIRAY OĞUR: İSLAM DÜNYASI NEDEN Mİ GERİ KALDI?

Kitapçılar, vakıflar buluşma mekanlarına dönmüş, yayınevleri sürekli yeni kitaplar basıyor, ülkenin en canlı entelektüel tartışmalarının kalbi ise dergilerde atıyordu. 

Bilgi ve Hikmet, Yeni Zemin, Tezkire, Köprü, İzlenim, Umran, Kitap Dergisi ilk akla gelenler.

Müslümanların modern dünyayla ilişkilerinin masaya yatırıldığı, birlikte yaşam, demokrasi, laiklik konularında Medine Sözleşmesi gibi tezlerin ileri sürüldüğü bu dergilerden Bilgi ve Hikmet, 1993 yılında yayına başlayıp, kısa ömürlü olmasına rağmen geriye önemli bir külliyat bırakmıştı.

Derginin Ankara temsilcisinin yazıları özellikle dikkat çekiciydi. 

Gadamer, Habermas, İbn Haldun, Seyid Hüseyin Nasr’ın adlarının havalarda uçuştuğu yazılarda İslam, devlet, demokrasi meseleleri masaya yatırılıyor, Batı’nın postmodern literatürünün verdiği özgüvenle modernizm, kapitalizm ve devlet eleştiriliyordu.

Devrin halifesinin zulmüne karşı koyan Ahmet Bin Hanbel’i anlatan, Şeyh Bedrettin’e yazı ithaf eden yazar, İslam dünyasındaki despotizmin kökenlerine iniyordu: 

"İslam dünyası Yunan düşüncesi ile etkileşime girerken Diyalektik düşünce yerine Metafizik düşünce öne alınmıştır. Eş’ari Kelamı, Gazali eliyle felsefeyi dışlayıp metafizik düşünceyi içine almıştır. Bunun sonucunda kainatta nedenlilik reddedilmiştir. Siyasal despotizmi besleyen siyasal kanal buradan nemalanmıştır."

Aslında İslam tarihinde siyasal despotizm, bir sonuçtan çok bir sebep olabilir. 

Dört halifeden üçünün suikastlarla öldürüldüğü, iktidar mücadelelerinin Kuran sayfalarının mızraklara tutuşturulduğu Sıffin Savaşı’na, Kerbala’ya vardığı, dört mezhep imamının da yaşadıkları devirde iktidarların zulmüne uğradıkları bir tarihte, siyasi despotizmin faturasını,  devrinin müstebitlerinin himayesinde ilmi çalışmalarını yürütmüş Gazali’ye kesmek kolaycılık olur. 

Nitekim İslam bilim tarihi üzerine çığır açıcı eserler kaleme alan Prof. Dr. Fuat Sezgin de Gazali’den sonra İslam dünyasında ilmin durakladığı tezine karşı çıkmış, 16’ıncı yüzyıla kadar İslam bilginleri ve icatlarından örnekleri ortaya koymuştu.

Prof. Sezgin’e göre İslam dünyasının ilimde geri kalmasının sebebi, İslam ya da İslam düşüncesi değil, siyasetti.

Devamı: https://www.karar.com/yazarlar/yildiray-ogur/islam-dunyasi-neden-mi-geri-kaldi-12129