Prof. Uğur Derman: Selçuklu’dan Osmanlı’ya celî sülüs hattının gelişimi

İnsan elinin böyle kalemleri kullanmakda zorlanması yüzünden en geç kemâle eren hat cinsi olarak bilinen celî sülüsün Selçuklu'dan Osmanlı'ya tekâmülünü incelemeden önce, geçmişdeki oluşumuna şöyle bir göz atalım. Nabatî asıllı Arab yazısı -İslâmiyeti müteâkıb- san'at hâlini almağa yönelik geçiş döneminde başlıca iki ana şekil gösteriyordu: 1 - Dik, köşeli, sert bünyeli yazı 2 - Yuvarlak karakterli yazı Birincisinin Şam'da ve daha çok Kûfe'de işlenmesiyle ortaya kûfî hattı çıkdı ve bu yazı, başda Kur'ân-ı Kerîm'in mushaf olarak yazılmasına, ayrıca dînî konuların tesbîtine tahsîs edildi. Bu meyanda muhtelif âbidelerin içinde, bilhassa dışında yer alan ve uzakdan okunmak üzere yazılan kitâbeler de, o vakitler tabiatiyle iri boylu kûfî ile yazılıyordu. İkinci tip olarak karşımıza çıkan yuvarlak karakterli yazı ise resmî yazışmalara ve devlet kademesine tahsîs olunmuşdu. İslam Peygamberinin muhtelif devlet büyüklerine gönderdiği İslâm'a dâvet mektupları da işte bu nevi yazıyla kaleme alınmıştı. İlerde hat san'atına esâs sayılan bu yuvarlak yazının kalın kalemle yazılmış şekline kalemü'l-celîl adı verildiği biliniyor. Ancak bu tarzdaki örnekler zamanımıza kadar gelmiş değildir.

Devamı: https://www.fikriyat.com/yazarlar/ugur-derman/2022/11/25/selcukludan-osmanliya-celi-sulus-hattinin-gelisimi