Rize Kültürel değerlerine her zaman sahip çıkmıştır

Konya, Malazgirt, Edirne, Bursa, İstanbul, Ankara, Erzurum, Kayseri, Şanlıurfa, Tokat, Van, Malatya, Kıbrıs, Yozgat, Muğla ve Adapazarı, Üsküp, Mardin, Diyarbakır, Şırnak, Erzincan, Giresun, Safranbolu ve Iğdır’ın ardından yirmi altıncısı düzenlenen şehir okumalarının konuğu olan Karaman, Rize’nin tarihi, coğrafyası, kültürü, şehir ve kent kavramları, gibi muhtelif meseleler üzerine Mehmet Önder Karakaş’ın sorularını yanıtladı.

16.12.2020 tarihinde Türkiye Yazarlar Birliği'nin instagram hesabından canlı olarak yayınlanan söyleşiye katılan Karaman, kadim bir şehir olan Rize’nin bilinen tarihinin M.Ö. VII. yüzyıllara dayandığını ifade etti.

Rize adının, şehrin dağ eteğinde kurulu olması ile alakalı olduğunu belirten Hüseyin Karaman şehrin adının “Rizo” kelimesinden geldiğini ve dağ eteği ile pirinç yetiştirilen yer anlamına geldiğini belirtti.

Doğu Karadeniz Bölgesi’nde yer alan şehrin; doğusunda Artvin, güneyinde Erzurum, güney batısında Bayburt ve batısında Trabzon’un bulunduğunu ifade eden Karaman, şehrin bir koy etrafında kurulu olduğunu ve bir hilâli andırdığını sözlerine ekledi. Rize’nin “çayın başkenti, yağmurun ülkesi” olarak tanımlandığını belirten Karaman, şehrin Türkiye’nin en çok yağmur alan ili olduğunun altını çizdi. 4.000 kilometrekare yüzölçümüne sahip olan şehrin, 80 kilometre kıyısı olduğunu söyleyen Karaman, şehrin engebeli arazisinin yaşam şartlarını zorlaştırdığını fakat yine engebeli arazinin muhteşem bir tabiat güzelliğini ortaya çıkardığını ifade etti.

Fatih Sultan Mehmed tarafından fethedilen şehrin kadim tarihi boyunca Pers, İyonya, Bizans, Selçuklu gibi muhtelif devletlerin egemenliği altına girdiğini ekleyen Prof. Dr. Hüseyin Karaman, somut kültürel miras unsurlarının daha çok Osmanlı İmparatorluğu döneminden kaldığını belirtti. Rize Kalesi, Ciha Kalesi, Kız Kalesi, Zilkale, Kale-i Bala gibi pek çok kadim kaleye sahip olan şehrin, Kale Cami, Şeyh Cami, Reşadiye Cami gibi pek çok somut kültürel mirasa sahip olduğunu ifade eden Karaman, kullanılan dilden türkülere, örf, adet ve ananelerden kıyafet kültürüne kadar pek çok soyut mirasın da hâlâ varlığını sürdürdüğüne dikkat çekti.

Şehir ve kent kavramlarına da değinen Prof. Dr. Hüseyin Karaman, yeşilin şehre hakim olduğunu ve şehrin tabiatla uyumlu bir yapıya sahip olduğu ifade etti. Çay üretiminin şehrin tarihi açısından oldukça önemli olduğunu belirten Karaman, çay üretimi ve sanayileşmesinin, Rize’nin kentleşmesiyle de ilgili olduğunu sözlerine ekledi.

Rize’nin kendine has ev mimarisinden bahseden Karaman, şehrin ev mimarisinin coğrafya ile uyumlu olduğunu belirtti. Doğu Karadeniz ev mimarisinin tipik bir örneği olduğu belirten Karaman, evlerin taş ve ahşaptan inşa edildiğini, genellikle iki katlı olduğunu ve evlerin birbirine çok yakın olmadığını belirtti.

Yaklaşık otuz yıldır şehre hizmet eden Karaman, Mehmet Önder Karakaş’ın şehrin eğitim ile ilişkisinden, mutfak kültürüne kadar pek çok sorusunu daha yanıtladı.