D. Mehmet Doğan: “Kültürün içinden siyaset çıktı, siyasetin içinden kültür çıkmadı”

29 Aralık 2022 tarihinde gerçekleşen İsmail Halis’in hazırlayıp sunduğu ve canlı olarak yayınlanan programda, TYB’nin 45 yıllık faaliyetleri ve önümüzdeki dönemde planlanıp gerçekleşecek etkinlikleri konuşuldu.

D. Mehmet Doğan yaptığı konuşmada, TYB’nin kuruluş amacına ilişkin olarak, “TYB, 1978 yılında ülkemizin kültür, sanat ve edebiyatına hizmet etmek amacıyla kurulduğunu aradan geçen bu 45 yılda ülkemizde ve  yurt dışında çok önemli, kültür, edebiyat ve düşünce dünyamıza ufuklar açan faaliyetler gerçekleştirdiğini ifade etti.

TYB'nin "Yılın Yazar, Fikir Adamı ve Sanatçıları" ödüllerinin nasıl başladığına dair bilgiler de veren Doğan, “Ödüllendirme konusu son yıllarda yaygınlaştı ve çeşitlendi. Bir çok değerli arkadaşlarımız da bu ödüle sahip oluyorlar. Türkiye Yazarlar Birliğinin yılının yazar, fikir adamı ve sanatçıları  ödüllerinden söz ederken ki bu tarih 1980 öncesidir ve bu öyle bir ödül ki, o zamana kadar hiç ödül almamış olan çok önemli edebiyatçılarımıza ödül vererek başladık. Kim bu isimler; Necip Fazıl Kısakürek, Cemil Meriç, Sezai Karakoç, Bahattin Karakoç, Erdem Beyazıt, Rasim Özdenören, Mustafa Kutlu.  Şimdi herkes tarafından ödüllendirilen, önemi takdir edilen bir çok yazarımız, şairimiz, edebiyatçımız Türkiye Yazarlar Birliği ile ödülleri ile ilk defa ödüllendirilmiş oldular. Doğrusu, o tarihlerde ödüllendirmenin ideolojik maksatlarla yapıldığını gördük. Eğer öyle olmasaydı, az önce isimlerini belirttiğim kişilerin de o ödüllerden faydalanmaları gerekirdi. Niye onlara verilmiyor? Çünkü burada farklı bir zihniyet var. Biz o zihniyeti aşarak gerçekten ortaya kalıcı eserler bırakmış herkesi göz önüne alarak bu değerlendirmelere başladık. Dolayısıyla gerçek anlamda bir gelenek oluştu.” diye konuştu.

Kültürel alandaki meseleler ve çözüm önerilerine dair değerlendirmelerde bulunan D. Mehmet Doğan sözlerini şöyle sürdürdü:  “Kültür çok geniş bir kavram her şey kültüre girer. Bir toplumun yemek kültürü vardır, yaşamak kültürü vardır. Bunun ötesinde bizim bahsettiğimiz kültür biraz daha  üst kültür diyebileceğimiz; sanattır, edebiyattır fikirdir, felsefedir ve bunların işlenmesidir. Bütün bunları biz maalesef siyasetin gölgesinde bıraktık. Siyaset çok ön plana geçti, belki de dünyanın bu şartlarında böyle olması gerekiyordu, bilmiyoruz, Siyasete gidenler dönmedi diyebiliriz.  Siyaset bu anlamda ön plana geçti. Birçok değerli yazarımız, fikir işleriyle uğraşan hocalarımız, felsefecilerimiz siyasete atıldılar.  Siyaseten de başarılı olamadılar, keşke siyaseten başarılı olsalardı da o zaman şunu bekleyebilirdik; bu siyaset aynı zamanda kültüre de dönüşüyor, ama dönüşmedi, siyaseten geldiler ve geçtiler.”

Türkiye’de çok önemli yatırımların gerçekleştiğini; yüksek teknoloji ürünü köprüler, alt geçitler, otoyollar, hava alanlarının yapıldığını ancak kültürel alanda yeteri kadar gelişme sağlanamadığın altını çizen Doğan, “Bu hizmetleri yaptık, tamam. Ama kültürde buna tekabül eden ne yaptık? Yani, Marmaray’ın, Avrasya Tüneli’nin  kültürel bir karşılığı var mı?  Bütçesi en düşük bakanlık bildiğim kadarıyla Kültür Bakanlığıdır, onun önemli bir kısmı da turizme gider, önemli bir bölümü de batı kültürünün Türkiye’deki uygulamalarına gider.  Dolayısıyla resmi kültür alanında devletin sürdürdüğü bir alışkanlık var; 1930’larda kurulmuş bu yapı ne kadar değişirse değişsin ne kadar farklılaşırsa farklılaşsın halen devam ettirilmektedir. Hâlbuki ki;   bizim kendimizi ifade edebildiğimiz öz kültürümüze,  çok daha fazla ciddiyetle eğilmemiz gerekiyor çok daha fazla kaynak aktarmamız gerekiyor İşin esası budur diye düşünüyorum” dedi.

TYB Genel Başkanı Prof. Dr. Musa Kâzım Arıcan da TYB’nin faaliyetleri ile ilgili bilgiler verdiği konuşmasında “Yazarlar Birliği” adı, 1985’te Bakanlar Kurulu kararıyla “Türkiye Yazarlar Birliği ”ne dönüştü. 1991’de Danıştay’ın uygun görüşü ve Bakanlar Kurulu kararı ile “kamu yararına çalışan kuruluş” olduğu tescil edildi.” dedi.

Kültürü konuşuyoruz, peki kimin kültürü? Kültür üzerinden başka kültürü empoze etmeye mi dönüşüyor? Sorularının cevaplandırılması gerektiğini belirten Genel Başkan Arıcan, “Türklük ve İslamlık damgası vurulan İstanbul’un altında kültür adına başka bir şey aramaya kalkarsanız, bu bir başkalaşmadır, ötekileşmedir, kendi kendinizi inkardır ve bu aslında bir kültür krizidir. Kültürel bir dönüşüm yaşıyoruz, kültür üzerinden kimlik inşa edilmeye çalışılıyor. doğrusu bunları konuşmak gerekir. Herkes kültürel faaliyet yaptığını söylüyor ama hangi kültürü önceliyor ona bakmak lazım.  Kültürel faaliyetin içinde, önemli değerlerimiz, ufuk açıcı, fikri  açılımlar sağlayacak şahsiyetler var mı bakmak gerekir. Eğer yoksa kültürel endişeler yaşamalıyız” ifadelerini kullandı.

Canlı yayının son konuğu TYB İstanbul Şube Başkanı Mahmut Bıyıklı konuşmasında gençlere yönelik önemli faaliyetlerinin olduğunu belirtti.

Günümüz gençliğinin Sezai Karakoç, Rasim Özdenören, Necip Fazıl Kısakürek gibi önemli değerlerimizi tanımaları, eserleriyle tanışmaları için sempozyum, panel ve söyleşiler düzenlediklerini belirten Bıyıklı sözlerini şöyle sürdürdü:

“Beni en çok cezbeden, burada olmaktan heyecan duyduğum sebeplerden birisi;  Türkiye Yazarlar Birliği’nin Türkiye’nin temel meselelerine dair  bir fikrinin  olmasıdır. Türkiye Yazarlar Birliği, hala oluşturulamayan kültür ve eğitim politikalarına karşı bir söz söylüyor ve söylemeye de devam ediyor. Her zaman doğrunun yanında, eksik olanların tamamlanması için de büyük gayretler gösteriyor.”