Türkiye Yazarlar Birliği ile DEKMEB’in müştereken düzenlediği Türkiye’de telif hakları, intihal ve korsan yayınla mücadele çalıştayı 19-20 Mayıs günlerinde İstanbul’da yapıldı. Toplantı’da ele alınan konular ve bu konular etrafında ortaya çıkan görüş ve teklifler bir sonuç bildirgesiyle ilgili makamlara ve kamu oyuna açıklandı.
Sonuç Bildirgesi
Türkiye Yazarlar Birliği ile DEKMEB tarafından 19-20 Mayıs 2017 günleri toplanan II. Korsan Yayınla Mücadele Çalıştayı’nda katılımcılar şu hususları dile getirmişlerdir:
Telif haklarının korunması konusunda ilgili kesimler ve uzmanlarla işbirliği yapılmalıdır. Fikir ve Sanat Eserlerini Koruma Kanununda değişikliklerin yapılmasının düşünüldüğü şu günlerde Çalıştay sonuçlarının ilgililerce dikkate alınması yararlı olacaktır.
Yayıncılar desteklenmeli ve Kültür Bakanlığı yayıncıların ürünlerini üzeri fiyatlarıyla satın almalı.
Türkiye’de korsan yayın, intihal ve yayın hakları konusunda güçlü bir literatür ve farkındalık oluşturulmalıdır.
Bu çalıştaydan sonra da DEKMEB ve diğer ilgili kuruluşlar ortak çalışmalar yapmalı ve kavram birliği sağlanmalıdır.
“Korsan” kavramına yüklenen anlam üzerinde tarihi metinlerdeki kullanılışı da dikkate alınarak yeniden düşünülmelidir.
Dijital imkânların korsan yayınları kolaylaştırdığı dikkate alınarak bu yolla kitap çoğaltmanın şartları belirlenmelidir.
Milli Eğitimin fotokopi ve benzeri yollarla kitap çoğaltma işinin –bir takım hayırhah sebeplerle- yaygınlaştırılmaması, denetlemesi ve sınırlandırılması şarttır.
Korsanlık kavramı yerine kalpazanlık kelimesi kullanılabilir (Kitap kalpazanlığı). Korsan yayınlara kalpazanlığa uygulanan cezalara paralel ceza verilmelidir.
-Yetmiş yıllık koruma süresi üzerinde çalıştayda dile getirlen farklı teklifler değerlendirilmelidir.
Türkiye’de telif hukukunu aynı anda bütün yönleriyle ele alacak bir yapı kurulmalıdır.
FSEK’in koruma süresini 70 yıl olarak düzenleyen 27. maddesiyle mektup, hatırat vb. metinler için koruma süresini 10 yıla düşüren 85. maddesinin bir araya getirilmeli ve birbiriyle bağlantılandırılmalıdır.
Resmî kurum arşivlerinin araştırmacılara kapatılması dolayısıyla ortaya çıkan biyografi yazımının sekteye uğratılmasının ve bu belgelere dayalı olarak birtakım yazarların varislerine de ulaşılamadığı için bu tür yazarların eserlerinin telif hakları ödenmeden rahatlıkla basılabilmesinin önüne geçilmelidir.
Yayın sözleşmelerinde ahlâkî boyutunun bulunması gerekmektedir.
Bandrol konusunun tavsamaması için bir eser için sözleşmesindeki imzanın bizzat yazarı/hazırlayanı tarafından imzalanıp imzalanmadığı kontrol edilmelidir.
Telif eserlerde olduğu gibi her tercüme kitapta mütercim biyografilerinin mutlaka konulması; bu hususun mütercimlerin tercüme yaptıkları dil konusunda okuyucuya yeterli bir izlenim vermek için gereklidir.
Yayın piyasamızda halen başta Mesnevî olmak üzere bir kısım çeviri eserlerin mütercimsiz olarak basılıp satılabilmesi sebebiyle tercüme eserde ortaya çıkan bu açık önlenmelidir.
Hâlen elli -altmış yıl önce basılan telif eserlerin bile farklı yazar adlarıyla intihale uğratıldığı görüldüğünden bu husus da denetlenmelidir.
Resmî kurumların telif ve satış yönergelerinde FSEK ile uyumsuz hususların bulunması sebebiyle bunlar giderilmelidir.
Korsan baskı ve çoğaltmaları önleyecek yasal kontrollerin yeterli olmadığı görüldünden bu durumlara yayıncı ve yazar tarafından şikayet olmadan doğrudan yasal müdahale yolu bulunabilmelidir.
Korsan yayıncılıkla telif hakları sorunları birbirinden bağımsız olarak ayrıca farklı çalıştaylarda ele alınmalıdır.
Özellikle biyografi araştırmalarında resmî kurum arşivlerinden alınamayan bilgi ve belgelerin YAYFED vb. bir kuruluş vasıtasıyla kontrollü bir biçimde araştırmacılara ulaştırılması seçeneği zerinde düşünülmelidir.
İntihal vakalarında yazarların mahkemeye başvurması, avukat masrafını vs. göze alabilmesi bazen zor olabileceğinden, şikayetlerini yazılı veya internet medyası vasıtasıyla dile getirmeleri durumunda bu tür suç duyurularını takip eden birimler faal kılınmalıdır.
Çalıştay raporlarının ilgililere sadece yazılı olarak verilmesi yeterli olmadığından, ilgililerin yayıncıları ve yazarları bir topluluk içinde sözlü olarak dinlemeleri gerekir.
Avrupa Birliğinin çeviri uygulaması incelenip örnek alınabilir.
Korsan yayıncılık sadece matbu yayıncılıkta değil web ortamında da bulunduğundan matbu olmayan bu tür korsan yayıncılığın önüne geçmek için hukuki altyapının oluşturulması gerekir.
Çevirmenlerle yapılan sözleşmeler yazarlarla yapılanlara göre net olmadığından bu husus netleştirilmelidir.
İntihal çeşitlerinden ‘kendinden intihal’ de dikkate alınmalı ve önlenmelidir.
YÖK, intihal ve etik konularında daha müessir olmalıdır.
Sivil toplum kuruluşları da korsan yayıncılık ve intihal konularında hassasiyet göstermelidir.
Meslek kuruluşları ahlâk kuralları tesbit ve ilan etmelidir.
Eserleri intihal edilen araştırmacılar ve yazarlar şikayetlerini dile getirmede daha aktif olmalıdır.
Bilgi kirliliği ve intihali önlemek için kurumların bastıkları kitaplar mutlaka yayın kurullarından geçmeli, yayın kurulu olmayan kurumlar yayın kurulu oluşturulmalıdır.
Telifle ilgili mevzuat düzenlemelerinde yayıncı, yazar, mütercim, etidör, redakatör, yayın yönetmeni vb. kavramlara açıklak getirilmelidir.
Kültür Bakanlığı yayıncılık konusunda planlayıcı ve düzenleyici rol oynamalıdır.
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.