“Şanlıurfa Anadolu’nun Medine’sidir”

Konya, Malazgirt, Edirne, Bursa, İstanbul, Ankara, Erzurum ve Kayseri’nin ardından onuncusu düzenlenen şehir okumalarının konuğu Kurtoğlu; Şanlıurfa’nın tarihi, kültürü, coğrafyası ve sosyolojisi hakkında Mehmet Önder Karakaş’ın sorularını cevaplandırdı.

13.07.2020 tarihinde TYB’nin instagram hesabından canlı olarak yayınlanan söyleşide konuşan Mehmet Kurtoğlu, Şanlıurfa tarihinin çok eski çağlara dayandığını hatta tarihin yeniden yazılmasına ve yorumlanmasına imkan verdiğini belirtti.

Şanlıurfa’nın ev sahipliği yaptığı pek çok medeniyetin şehre muhtelif isimler verdiğini vurgulayan Kurtoğlu, bunlardan bazılarının “coşkun ırmaklar şehri”, “balıklar şehri” gibi anlamlara geldiğini ve ağırlıklı olarak bu isimlendirmelerin su ile alakalı anlamlar barındırmış olduğunun altını çizdi. Şehrin aldığı isimlerin yanı sıra pek çok sıfata da layık görüldüğünün altını çizen Kurtoğlu, her şehrin muhakkak bir isme sahip olabileceğini ama zor olanın şehirlerin sıfatlara da sahip olması olduğunu söyledi. Şehir tasniflerinden ve tanımlamalarından bahseden Kurtoğlu, şehrin hem mabet hem garnizon hem de ticaret şehri olmasının önemini vurguladı.

Roma ve Persler arasında tampon şehir olmuştur

Coğrafi olarak şehrin konumunun önemi üzerinde duran Mehmet Kurtoğlu, şehrin Medler, Asurlar, Babiller, Sümerler, Abbasiler, Emeviler, Selçuklular, Osmanlılar gibi pek çok muhtelif medeniyete ev sahipliği yaptığını belirtti.

Urfa’ya dünyanın annesi denilebilir

Göbeklitepe çalışmalarının şehrin tarihini Cilalı Taş Devri’ne kadar 12.500 yıllık bir maziye götürdüğünü söyleyen Kurtoğlu, bu yönüyle şehrin medeniyetler ve dinler tarihini doğrudan etkilediğini ve tarihin hem yeniden yazılmasına hem de yorumlanmasına imkân verdiğini söyledi.

Mutfağından folklorüne, mimarisinden sosyolojisine kadar somut ve soyut pek çok kültürel mirasa ev sahipliği yapan bir şehir olduğunu vurgulayan Kurtoğlu şehirdeki kültürel miraslardan bahsetti. Dinler tarihi açısından da oldukça kıymetli bir şehir olduğunu söyleyen Mehmet Kurtoğlu, kadim doğu Hıristiyanlığı açısından da şehrin önemine değindi ve Yakubilik mezhebi ile kilise müziğinin bu şehirdenn çıkmış olduğunu söyledi. Urfa’nın paganist dönemden ilahi dinlere kadar bir merkezlik teşkil ettiğini belirten Kurtoğlu, pek çok dinin menşeinin Şanlıurfa olduğunu söyledi.

İbrahimî bir şehirdir

Hz. İbrahim’in şehrin düşünce kültürüne etkisinin kurucu nitelikte olduğunu söyleyen Kurtoğlu, şehrin bu yönüyle İbrahimî olduğunu belirtti. Hristiyanlar için şehrin düşmesinin Kudüs’ün düşmesi manasına geldiğini vurgulayan Kurtoğlu, bu sebeple Müslümanlar tarafından fethedildiğinde Avrupa’da büyük yankı uyandırdığını söyledi.

Şanlıurfa’nın muhacirleri bugün olduğu gibi kadim zamanlarda da bağrına bastığını ve onlarla kardeşlik bağları kurduğunu söyleyen Kurtoğlu, bu yönüyle şehrin Anadolu’nun Medine’si olduğunu belirtti.

Şehrin iki bin yıl boyunca surlar içinde yer aldığını söyleyen Mehmet Kurtoğlu, bu yönüyle 1980’li yıllara kadar şehrin tipik bir Ortaçağ şehri olduğunu vurguladı. Seksenli yıllardan sonra kadim şehrin dışında apartmanlaşmanın başladığını belirtti.

Türkiye’nin en genç nüfusuna sahip olması hasebiyle de çok kıymetli bir şehir olduğunu belirten Kurtoğlu, şehrin tarım toplumu olduğu için sanayileşemediğini ve tarım toplumu refleksini aşması gerektiğinin altını çizdi. Şehirlerin mahallelerden doğduğunu vurgulayan konuşmacı, şehrin hala mahalle kültürüne sahip olduğunu belirtti. Bu mahallelerde yer alan evlerinde hem kültürel hem de fiziksel olarak miraslara sahip çıkıyor oluşunun üzerinde durdu.