Evliya Çelebî ile başladığımız Şehir Araştırmaları Merkezi Dünya Gezginleri Kitaplığı, bize yeni ufuklar açmaya devam ediyor. Gezi-Seyahat, günümüz insanının farklı ülkeleri ve şehirleri tanıma ve dolayısıyla kendi ülkesinin, şehirlerinin eksikliklerini, fazlalılarını, değerlerini karşılaştırması açısından oldukça önemlidir.
Batının gezginleri, genelde işgal etme amaçlı düşünceyle, gezilip dolaşılan yerlerin yer altı ve yer üstü kaynaklarını talan etme, toprakları istila ile sınırlı olmayıp insanı da köle olarak derdest edip, öldürünceye kadar aç, bî-ilaç çalıştırıp, zenginliğine fazlalık katma amaçlıdır. İşi bittikten sonra terk edilen topraklarda kendisine bağımlı, istendiğinde emre amade hazır kıta bekleyen ordularla yeni istilalara başlamadır. Yaygın şekilde Hristiyanlığın istila edilen yerlerde tek inanç olarak kemikleşmesi, bunun eseridir.
İslâm gezginlerinin medeniyet eksenli çalışmalarında görülen, şehir ekseninde hayata bakıştır. Ülkelerin elbette haklarında elde edilen bilgilere ihtiyaç vardır. Çoğunlukla bu devlet adamlarının isteğiyle seyyahlarca gerçekleştirilir. Bunda dönemin mecburiyet hali vardır. Batı gezginleri işi ileride işgal edecekleri yerlerle ilgili plânlar oluşturmakla meşgul iken, Doğu gezginleri kendilerine ait olan, aynı inancı paylaşan ülkelerin dışında istila etme anlayışından çok, savunma biçimini düşünmekle meşguldür. Çünkü batının istila amaçlı seferleri, sürekliliğini muhafaza etmiştir.
Son dönemde Osmanlının en ûcra şehirlerinde başlayan, devamlılığı yüz yıl süren şarkiyatçılık, bu gün de bitmiş değildir. Arkeolog, Sanat Tarihçisi, Doktor olmak üzere değişik sıfatlarla gezip dolaşanlar, hem Hristiyanlığı tebliğ hem de gizli emellerine ulaşma zemini hazırlamışlardır, Lawrance, Bell gibi.
Biz, Dünya Gezginleri Kitaplığı’nı öncelikle Türkçe’ye çevrilen eserleri bir araya getirmekle oluşturmaya başladık, sonradan her eserin kendi dilince basılmış olanına doğru çalışmalar başlatmak istedik.
Zengin bir kitaplığa sahip olma adına çalışmalar yeterli olacak mı? Biz, bunun yeterli olduğunu sanmıyoruz, bu mümkün değildir. Ancak yapılan iyi başlangıçtır, yeni açılımdır. İleride belki on yıl içinde kendi bütünlüğünde bu kitaplık, konuyla ilgili çalışanlar için derli-toplu müracaat edilecek kitaplıklar arasında olabilir.
“Şehir Araştırmaları Merkezi Yüz Dünya Şehri Kitaplığı”, Yüz Dünya Şehri, Yüz Dünya Ülkesi ve Dünya Gezginleri Kitaplığı’ndan oluşmaktadır. Alanında eserleri-kaynakları bir araya getirmek oldukça sıkıntı oluşturur. Birçok kaynakta yer alan eseri, temin güçlüğü yaşarsınız, baskısı bitmiştir, fotokopisini edinmek bazen fiyatını katlar.
Okuduğunuz eserler arasında karşılaştırma yaparken, anlatılanların birbiriyle çelişen yönleri söz konusudur.
İstanbul kaynaklı yüzlerce eserin yer aldığı İl İl Şehir Araştırmaları Kitaplığı İstanbul Bölümü’nde bu tezat durum sıklıkla görülmüştür. Batılının ve Doğulunun konuyu ele alması farklılık arz eder, inanç bazında. Belki okuduğunuz eserleri de ihtiva eden, bazısını tasvip etmediğiniz kaynakları içine alan bu liste, aslında uzayıp giden listedir, kısa kesilmiş.
Dünya Gezginler Kitaplığı’nda ulaşmayı istediğimiz ideal kaynak eser sayısı 999 adettir. On Kitaplıkta ele almak istediğimiz eserlerin tamamlanması ve Şehir Araştırmaları Merkezi’nin açılması halinde okura, araştırmacıya büyük fayda sağlayacağını düşünüyoruz.
Ulaşamadığımız eserler mümkündür, bu arada. Listede yer alması gerekenler vardır, kuşkusuz. Bu eksiklikler, ileride tamamlandığında Dünya Gezginler Kitaplığı, en azından bölge insanımızın ihtiyacını karşılayacaktır. Yerli eserler, listede belirgin tarzda dizilmiştir.
Dünya Gezginler Kitaplığı’na Alınan Eserlerden:
1-Pıerre Loti… İsfahana Doğru
2-Jean Juc Racine… Kalküta 1905-1917
3-Puşkin… Erzurum Yolculuğu
4-Nasır-ı Husrev… Sefer-nâme
5-Gürsel Aytaç… Max Frisehin Gezileri
6-Mehmet Sılay… Endülüs Çağırıyor
7-Coes Noobeboon… Gezgin Oteli Zamanda ve Mekanda
8-Evliya Çelebi… Seyahatnâme
9-Gülten Dayıoğlu… Meksika’ya Yolculuk
10-İbnî Batuta… Seyahatâme
11-Piri Reis… Kitab-ı Bahriyye
12-D. Mehmet Doğan… Türk Kimliğinin Coğrafyaları
13-İhsan Süreyya Sırma… Dağların Sırrı
14-Nasuh Mahruki… Bir Hayalin Peşinde
15-İhsan Işık… On Ülkeden Gezi İzlenimleri
16-Meltem İnan… Anı Koleksiyoncusu
17-İsmail Habib Sevük… Tunadan Batıya
18-Adem Özköse… Seyyah
19-Abdulkadir Şen… Beş Günde Balkanlarda Beş Ülke
20-Karly Tebly… Dersaadette Avusturya Sefirleri
21-Ali Abdullah… İki Kıyı Arasında
22-İlber Ortaylı… İlber Ortaylı Seyahatnamesi/ Eski Dünya Seyahatnamesi
23- Ömer Faruk Köse… Gözyaşları Yollarda Kaldı
24-Demet Tezcan… Yola Düşünce
25-Orhan Okumuş… Doğu Asya Alternatif Bir Gezi Rehberi
26-Orhan Okumuş… Kuzey ve Orta Afrika “ “
27-Orhan Okumuş… Latin Amerika “ “
28- Mesut Doğan… Endülüs-Düşlerin Son Sığınağı
29- Yirmi sekiz Çelebi Mehmet… Paris Sefaretnâmesi
30-George William Frederick Howard… Türk Sularında Seyahat
31-İbrahim Sediyani…Adını Arayan Coğrafya
33-Feyzullah Budak… Kazakistanın Dünü Bugünü Yarını
34-Salih Şimşek… Benim Gözüm Hep Yollarda
35-Salih Şimşek… 30 Şubatta Doğdum Yerimde Duramıyorum
36-Yusuf Nuraydın… Volga veya Rusyanın Eşsiz Doğasında Bir Kültür ve Tarih Yolculuğu
37-Diyanet Vakfı… Hicaz Albümü Fotoğraflarla Kutsal Topraklar
38-Saffet Emre Tongüç… Avrupa’da Görülecek 101 Yer
39-Ali Rıza Erşahin… Akut Gönüllüsünün Gözüyle Pakistan Depremi
40-Aslıhan Akman… Azerbaycan Kadim Coğrafyanın Genç Ülkesi
41-Turing Kurumu… Kuzey Kıbrıs Gezi Rehberi
42-Grenvile Temple… Türkiye Yunanistan Ege Adaları Akdenizde Geziler
43-Abdulkadir Şen… Renklerin Ülkesi Fas
44-Turabi Saltık… Çerkezler Edebiyat ve Kültür Tarihi
45-Perra… Doğunun Cazibesi Britanyanın Oryantalist Resmi
46-M. A. Ubbıcini.. Türkiye 1850 2 Cilt
47- Hakkı Keskin… Türklerin Gölgesinde Almanya
48-Çağla Güngör… Kıbrıs Türk Gençleri Konuşuyor
49-Kazım Karabekir… Türk Alman İlişkileri
50-Fatma Tunç Yaşar… Batı Trakya
51-Nadir Paksoy… Gözümden Afrika
52-İhsan Süreyya Sırma… Ah Endülüs
53-Malcolm X… Köklerimiz Afro Amerikalıların Tarihi
54-Marco Pallis… Yol ve Dağ
55-Nadir Paksoy… Gezgin Bir Hekimin Dünyası
56- Orhan Duru… Piri Reisin İzinde
57-Arzu Çağlayan… Keyfe Gezer Bir Gezginin Anıları
58-Güliz Elal… Afrikaname
59-İsmail Habib Sevük… Yurttan Yazılar
60-Perçin İmrek… Dünyanın Yerlisi-Gezgin Hikâyeleri
61-Murat Belge.… Başka Kentler Başka Denizler 2
62-Murat Belge… Başka Kentler Başka Denizler 3
63-Duran Aydoğmuş… Anılarımda 5 Ülke
64-Yavuz Bülent Bakiler… Avrupa’da Türk İzleri
65-Şirvanlı Ahmet Hamdi Efendi… Seyahatname Hindistan Suat ve Afganistan
66-Hagop Baronyan… İstanbul Mahallerinde Bir Gezinti
67-Güngör Uras… O Ülkeden Bu Ülkeye Geze Geze
68-Türk Yurdu Yayınları… Yabancı Seyahatnamelerde Türkiye
69-Basil Davidson… Afrikada Milli Kurtuluş ve Sosyalizm Hareketleri
70-Tayfun Talipoğlu… Yol Hikayeleri
71-Mehmet Genç Rotasız Seyyah Yol Hikayeleri 2 Cilt
72-Ahmed Arpad… Aklım Yollarda
73-Muammer Yıldız Mılan Bılhmann-80 Günde Parasız Devri Alem
74-Sinan Cömert… Bin Tanrılı Ülkeye Bisikletle Yolculuk
75-NTV ALMANAK Dizisi 2007-2008-2009
76-Gustav Falubert… Doğuya Yolculuk (184-1851)
77-İnci Berin Şimşek… Balkanlarda Keşke Sen De Olsaydın
78-Gabrıel Garcia Marquez… Doğu Avrupada Yolculuk
79-Mine G. Kırıkkanat… New York Amerika Rüyasının Başkenti
80-Pozitif Yayıncılık… Saraybosna
81-Talha Uğurel… Arzın Kapısı Kudüs Mescidi Aksa
82-Plutarkhes… İskender
83-Jacob Abbott… Julsezarın Hikayesi
84-Selçukname I-II
85-İmam Belazurî… Futuhu’l-Buldan
86-İmam Muhammed el Vakidî… Futuhu’ş Şam
87-Therry Zarone… Yasak Kent Buhara
88-Derin Tarih Dergisi Özel Sayısı… Ah Endülüs
89-Taha Kılıç… Şam
90-İş Bankası Komisyon…. Doğu Batı Arasında Osmanlı Kenti Halep İzmir İstanbul
91-Lady Montaqu… Türkiye Mektupları
92-Gülzar Haydar… Şehirlerin Ruhu
93-Süreyya Şahin… Fener Patrikhanesi ve Türkiye
94-Selen Lıoyd… Türkiyenin Tarihi Bir Gezginin Gözüyle Anadolu Uygarlığı
95-Rüştü Paşa… Ah O Yemendir
96-Yılmaz Olgaç… Amerikada Kırk yıl Sonra
97-Hampher… Bir İngiliz Ajanının Hatıraları
98-Aydın Boysan… Hayat Tatlı Zehir
99-K. Mazhar Kerkük Tarih Politika ve Etnik Yapı
(…)
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.