Avrupa'daki ilk tramvay seferini yapan bu hat, 1878'de Avusturya-Macaristan İmparatorluğu idaresindeki Bosna Hersek için oldukça önemlidir. Ülke geneline yaygınlaştırılacak ray projesinin halk tarafından kabul edilmeyeceği yahut planlandığı gibi gerçekleşmeyeceği endişesiyle yetkililer tarafından alınan karar gereği test sürüşleri Viyana yerine Saraybosna'da yapılmıştır. 1884'de başlayan ve bir yıl süren çalışmalar sonrasında ahşaptan yapılan ve atlar tarafında çekilen "ilk" tramvay 28 Kasım 1885'te "ilk" seferini yapmıştır. On yıl sonrasındaysa Saraybosnalılar elektrikli tramvayla tanışmıştır. Günümüzde İlidza-Başçarşı arasındaki 20 kilometrelik mesafede hizmet veren tramvay yolcularını bir zaman kapsülü gibi adeta tarihin sayfalarında gezintiye çıkarmaktadır.
Tarihi tramvay yazılı ve görsel kaynaklarda sıklıkla kendisine yer bulurken kitaphaber'de 25.02.2022 tarihlinde yayımlanan "Eğer Bu Bir Oyun Olsaydı" adlı tiyatro oyununu değerlendirdiğim yazımda tramvayı şöyle söz etmiştim: "Almir İmşireviç "Eğer Bu Bir Oyun Olsaydı" adlı kitabında Bosna Savaşı'nı konu almıştı. Kişisel yaşanmışlıklarını da eklemlediği eserinde, 3,5 yıl süren Saraybosna Kuşatmasında yaşanan bir olayı anlatmaktaydı… Savaş sonrası Bosna'da tramvaya binildiğinde boş koltuklara rağmen bir sürü insanın ayakta yolculuk ettiği dikkat çeker. Bunun nedeni; kuşatma esnasında keskin nişancıların yani "sniper" ların tramvayda oturarak yolculuk yapanları hedef alarak ateş etmeleriyle can güvenliği olmadığına inanan halkın hala bu psikozla yaşamaya devam etmesidir. Oyunda tramvayda oturan bir yolcunun bir sniper tarafından nişan alınarak öldürülmesiyle pek çok masum insanın öldüğü kuşatama günleri sahnelenir…"
İstanbul'da sahnelenen bir tiyatro oyununa mekân olan tramvay şu günlerde Netflix'te yayınlanmakta olan Bosna Ekspresi-Bosnia Express adlı belgesele konu edilmektedir. Belgeselin anlatıcısı; yapımın odak noktasının bölgedeki dinler olduğunu, savaştan sonra ülkeye geri döndüğünü, dönüş sebebinin Bosna Savaşında büyük tek tanrılı dinlerin rolünü araştırmak olduğunu söylemektedir. Bu şehre bir daha dönmeyeceğine dair kendisine söz verdiğini de anlatımına ilave eden anlatıcının açıkladığı konuya rağmen belgeselde daha çok Bosna Hersek'in doğal bir kültür mozaiği olduğu görülmektedir. Siyah-beyaz görüntülerle eski Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti'nin ilk cumhurbaşkanı olan Tito'yu ve Bosna'nın o dönemdeki günlük yaşantısından görüntülerin de bulunduğu belgesel hakkında basında; Eylül 2021'de İtalyan uzun metrajlı film yarışmasında 7. Milano Dünyasından Belgesel Vizyonlar Festivali'nde ön izleme olarak sunulduğu, 2022 Ocak ayında başkent Fiulano'da düzenlenen 33. Trieste Film Festivali'ne yarışma dışı olarak katılım sağladığı, aynı yıl 1 Şubat'ta Torino'da başlayan turnede yoğun ilgi gördüğü bilgileri yer almıştır.
Devamı: https://www.kitaphaber.com.tr/bosna-hersekin-kalbinden-gecen-bosnia-express-k5640.html
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.