İsteyen gazete hususunda olduğu gibi Ankara ve İstanbul seferi yapmaları şarttır. İl Halk Kütüphanesi’nde, İl Müzesi’nde ve Üniversite Kütüphanesi’nde kimi dergileri bulmak mümkün. Katıldığımız konferanslar ve sempozyumlar sebebiyle kimi zamanlarda uğradığımız bu mekanlarda bu tarz dergileri gördüğümüzü ifade edeyim, bu arada.
Gelin görün ki arşivi tutulan dergiler, Kara Amid, Ziya Gökalp ve kısmen Karacadağ ile sınırlı. Bu dergilerin de kimi sayılarının olmadığını ifade edelim.
Bu dergiler yanında başka dergiler yayınlanmış mı? Bir merkez olmadığı için bu dergilerin dışında hangi derginin yayınlandığını öğrenmek oldukça güç.
Unutmadan ifade edelim ki DİTAV Diyarbakır Şubesi’nin Dokumantasyon Merkezi’nde hatırı sayılır derecede kimi dergilere rastlayabilirsiniz, bir araştırmanız olduğu zaman.
Sırasıyla ifade etmek istersek bu dergileri çıkan gazetelerle beraber Usman Eti’nin, Cavit Orhan Tütengil’in, Şevket Beysanoğlu’nun, Mehmet Mercan’ın yayınladıkları eserlerden kimi dergilerin, gazetelerin ismini öğrenmek mümkündür. Bu eserleri de bulabilmek, kolay değildir, günümüzde. Meraklısı belirttiğim isimlerin hangi çalışmaya imza attığını bilir de gaye, bu isimlerin değerli çalışmalarından hem gazetecileri hem de şehir konusunda araştırma yapanların haberdar olması.
Eleştirileceğimiz husus, bu eserlerin isimlerinin verilmediği üzerinde kimisinin ahkâm keseceği üzerinde odaklanacaktır, elbet.
Diyarbakır Neşriyatı, Usman Eti’nin yayınladığı küçük bir el kitapçığıdır. Diyarbakır Basını hakkında kaleme alınan bu kitapçıkta gazetelere ve dergilere dair ilk bilgilerin yer alması önemlidir.
Türkiye’de Bölge Basını ve Diyarbakır Gazeteciliği, Tütengil’in Diyarbakır’da öğretmenlik yaptığı yıllarda şehirde gazeteleri tanıması ile başlayan zaman içinde kaleme aldığı bir çalışmadır. İlki sekiz sayfa tutan bu çalışma, daha sonra genişletilerek, kitaplaşmıştır. Kara Amid Dergisi Diyarbakır Basını Özel Sayısı, 1970 Yılında Tütengil’in bıraktığı yerde Beysanoğlu’nun zenginleştirdiği çalışmasıdır. Daha sonra dergiden bağımsız biçimde bu araştırma, kitaplaşmıştır.
“Diyarbakır Türküsü” eseriyle tanıdığımız Mehmet Mercan’ın gazetecilik hatıralarını ve şehirde yayınlanan dergilerle gazeteleri ele alan çalışması, fazla eski sayılmaz, her yerde bulunabilen bir eserdir: Anadolu’da Gazetecilik ve Diyarbakır Basını.
Elbette meramımız dergiciliğin basının bir parçası olduğu yönündedir. Çünkü dergilerin çoğu gazeteciler tarafından çıkartılır ve medyanın bir sacayağını oluşturur, dergiler.
Diyarbakır’da son otuz senede çıkan dergilerin hangi dergiler olduğu hususunda bir araştırma yapılmış mıdır? Bunu, gerçekten bilmiyorum. Bildiğim, bu şehirde çıkan dergilerin derli-toplu biçimde bir arada bulunduğu bir merkeze acilen ihtiyaç duyulduğudur.
Şimdi uzun zamandır kendi dünyamızın yansımasını şehirle şekillendiren biri olarak dergilerin aynı gazetelerle bir arada bulundurulmasını arzuladığımız bir merkeze “ihtiyaç var mıdır yok mudur?” sorusuna gelelim.
Eğer buna gerek yoksa ikinci özrümüzü beyan edip, Ankara ve İstanbul seferlerine başlamaya hazırız.
Akla ziyan kimi konularda yazmış olacağız ki yazdıklarımızın önemi olmadığı için gereği gibi ne olumlu ne olumsuz bir cevapla karşılaşıyoruz. Ele aldığımız bu konularda-anlaşılan- kimsenin ya ilgilendiği yok ya da bizi anlayan yok. İlk şık geçerli olacak ki bir tepki ile karşılaşmıyoruz, yazdıklarımız dikkat çekmiyor.
Madem yazdıklarımız –bizce önemli- şimdilik kayda değer görülmüyor ve okunmuyorsa, okununcaya kadar yazmaya devam edeceğiz. Sahi son otuz senede bu şehirde kaç dergi yayınlandı ve bu dergiler bir araya getirildi mi? Bu sorunun cevabını arıyoruz!..
Bu şehirde kimi dergilerde yazılanların şehrin kültürünün tanıtılmasında, mimarisinin ele alınmasında, değerlerinin ifade edilmesinde, eserlerinin tanıtılmasında ne çamlar devrildiğini söylemeye kalkışsak, başlı başına bir kitap yazmak lazım.
Çok uzağa gitmeye gerek yok, aslında. Havayolu şirketlerinin çıkardığı şehri konu alan dergileri edinin ve şehrin nasıl ele alındığını kendiniz görün. Biliyoruz ki bu dergileri de temin edemeyeceksiniz; dergileri bulmak, oldukça zor. Neden dergilerin bir arada arşivlenmesi gerektiğini anlatabildik mi?
Biz dergilerin süs olarak çıktığını sanmıyoruz. Ondandır, bu şehri tanıtan, bu şehrin süreli, adamakıllı bir dergisi yok. Tanıtım mı? Sahi böyle bir derdimiz mi var? Şehri bir-iki dolaşan, birkaç kitap okuyan, birkaç tane yazı kaleme aldı mı, kendisini vitrinde bulunmaz Hind Kumaşı sanmaktadır.
Gazetelerimizin arşiv problemini dile getirirken, dergilerin arşivinin tutulmadığına dikkat çekmek istedik. Meramımızı dile getirebildik mi? Sanmıyorum.
Şehrimize Dair Yeni Yayınlara Dair Notlar: Kültür ve Sanat Şehri Diyarbakırımızla ilgili yayınlanan aşağıdaki eserler, tarafımızdan ücret mukabilinde satın alınmıştır. İsteriz ki yazan, araştıran, üreten ve şehri tanıtmayı ön planda tutan kalemlere, şehirde yaşayanlara bu yayınlar, kurumlarca ulaştırılsın. Anlaşılan bu oldukça zor bir husustur. Yazdığımız gazetenin adresini nereden bulacaksınız? Hem bu trafik keşmekeşliği içinde, havalar soğuk. Bir de kar yağdığını düşünün… Oldukça zor bir iştir, kitapları araştırmacılara, yazarlara ulaştırma. Sevindiğimiz husus, bu kitapların çıkmalarının ilk ayında sanal ortamda da satışa sunulmuş olmaları. Yaşadığımız şehirde, şehirde çıkan kitapları kurumlara birkaç kez gitmemize rağmen almamız mümkün görünmese bile iyi ki sanal ortamda satıcılar var. Onlara teşekkür borçluyuz da bu şehre bu prestij kitaplarla hizmet sunduğunu, bu şehrin bütçesinden ayrılan parayla basılan bu eserlerin sanal ortamda satışından nemalananlar için bir şey düşünülüyor mu? İşte biz bunu bilmiyoruz. Sevindiğimiz husus, iyi ki sanal ortamda sahaflar var ve bizi bu eserlere ulaştırmaktadır!...
1-Eyşe Şan Prensesa Be Tac ü Text- Kakşar Oremar Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi 2012
2-Diyarbakır Sur İçi Anıtları ile Köşkler ve Bağevleri Orhan Cezmi Tuncer –DBB Yayını 2012
3-Eğilin Kültürel Mirası İrfan Yıldız Diyarbakır Valiliği Kültür Sanat Yayınları 2012
05.01.2013
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.